Στέφανος Τρουμπίνος, φανερός συμβολαιογράφος. Διαθήκη, 15 Σεπτεμβρίου 1720.

     Διαθήκη της Παρασκευής, σύζυγο του μακαρίτη Πατίστα Μπόρη    

Αυτά τα αποσπάσματα παρουσιάζουν ένα επίσημο νομικό έγγραφο, συγκεκριμένα μια διαθήκη από το έτος 1720, γραμμένη από έναν συμβολαιογράφο ονόματι Στέφανος Τρουμπίνος. Το κείμενο περιγράφει τις τελευταίες επιθυμίες ενός ατόμου σχετικά με τη διανομή της περιουσίας του, η οποία περιλαμβάνει ακίνητα, χωράφια και διάφορα αντικείμενα. Η διαθήκη αναφέρει επίσης πρόσωπα και τοποθεσίες, παρέχοντας μια εικόνα των κοινωνικών και οικονομικών πτυχών της εποχής. Το έγγραφο είναι γραμμένο σε παραδοσιακή ελληνική γλώσσα, με αναφορές σε μάρτυρες και διαδικασίες που εξασφαλίζουν την εγκυρότητά του.

Στέφανος Τρουμπίνος, Φανερός Νοτάριος. Διαθήκη, 1720, 15 Σεπτεμβρίου, Αριθ. Εγγράφου 30 by aldebaran

       

                                                    

Το παρόν κείμενο αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον νοταριακό έγγραφο του 18ου αιώνα, συγκεκριμένα μία διαθήκη, η οποία συντάχθηκε στη Νάξο στις 15 Σεπτεμβρίου 1720, από τον Στέφανο Τρουμπίνο, φανερό νοτάριο (συμβολαιογράφο) της Νάξου. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το απόσπασμα περιλαμβάνει, εκτός της κυρίως διαθήκης, και δύο μικρότερα, διακριτά νοταριακά κείμενα ή αποσπάσματα άλλων πράξεων που συνέταξε ο ίδιος συμβολαιογράφος, τα οποία πλαισιώνουν την κύρια διαθήκη...

Η διαθέτις είναι η κυρία Παρασκευή, σύζυγος του μακαρίτη Πατίστα Μπόρη. Κατά τη στιγμή της σύνταξης, δηλώνει ότι είναι ασθενής, αλλά διατηρεί «τον νουν έχοντας γερόν, την γλώσσα καθαρά και τις έτερες αισθήσεις εις το λόγουν της ανεψαύμενες», δηλαδή έχει πλήρη πνευματική διαύγεια και άθικτες τις αισθήσεις της...

 Το κίνητρο για τη σύνταξη της διαθήκης είναι ο φόβος του αιφνίδιου θανάτου («φοβιζαμένη τον άρον θάνατον μην έλθη αιφνιδίως») και η επιθυμία να προετοιμαστεί για αυτόν, ρυθμίζοντας τις εκκρεμότητες της ψυχής της και των παιδιών της...

Η διαθήκη ξεκινά με μια θρησκευτική επίκληση στην Αγία Τριάδα («Εις δόξα της αγιωτάτης και ομοουσίας Τριάδος ημών αμήν»), κάτι σύνηθες στα έγγραφα της εποχής. Η Παρασκευή αφήνει «πάσης τοις χριστιανοίς την έν Κύριον αγάπην και τελειοτάτην συχώρεσιν» και ζητά συγχώρεση από όλους, τονίζοντας την πνευματική διάσταση της πράξης της...

Η Έργινα είναι η κύρια δικαιούχος και κληρονομεί ένα ιδιαίτερα πλούσιο σύνολο ακίνητων και κινητών περιουσιακών στοιχείων. Αυτό περιλαμβάνει:

Ακίνητα: Τα σπίτια της στο Κάστρο, με όλα τα οικιακά σκεύη. Ένα καινούργιο σπίτι στο χωριό Απεράθου και ένα άλλο ασκεπές κοντά στα αμπέλια. Ένα ελαιοτριβείο στην Ποταμιά (πρώην ιδιοκτησίας Δημήτρη Παπαδιά). Χωράφια στα Ζύρια. Ένα αμπέλι στις Κολιές στην Απεράθου.

Κινητά και Αξίες: «Μποτόνιο» (άγνωστης φύσης αντικείμενο ή ποσότητα), πενήντα χρυσά δουκάτα, ένα κάρο, ένα μαργαριταρένιο περιδέραιο, ένα κοραλλένιο περιδέραιο. Δύο ζευγάρια χρυσά σκουλαρίκια (το ένα «πολίτικα», το άλλο «βενέτικα»). Μία μαργαριταρένια κορδέλα για το κεφάλι, τέσσερα κομμάτια χρυσά δαχτυλίδια. Μια φορεσιά («ρόζγα») με άσπρη κεντημένη φορεσιά, ένα μπούστο και κλινοσκεπάσματα. Της αφήνει επίσης «ό,τι άλλο είναι και ευρίσκεται», δηλαδή όλη την υπόλοιπη κινητή περιουσία της...

Η διαθέτις προβλέπει μια ρήτρα κατάρας εναντίον οποιουδήποτε αμφισβητήσει την κληρονομιά της Έργινας, επικαλούμενη τον Χριστό, την Παναγία, τους γονείς της και την ίδια...

Η Παρασκευή αναθέτει στην Έργινα την ευθύνη για την τιμή και τον ενταφιασμό της ψυχής της...

Ο Λίσανδρος κληρονομεί επίσης σημαντικά ακίνητα:

 Ακίνητα: Το πατρικό σπίτι στην Απεράθου. Ένα αμπέλι στο Φυρό Τρουλί (που αναφέρεται ως «της Χαμαλένας τ’», υποδηλώνοντας πιθανώς την περιοχή ή προηγούμενη ιδιοκτησία). Ένα χωράφι στους Σκουλίκους, καθώς και το «έντριγεινιέ» και την «Τεγάνια» (πιθανώς τοπωνύμια ή είδη ιδιοκτησίας).

 Το μέλι της.

Η διαθήκη περιέχει μια ρήτρα για την επίλυση διαφορών μεταξύ των παιδιών: αν κάποιο παιδί προκαλέσει ενόχληση σε άλλο, οφείλει να πληρώσει στην δικαιοσύνη είκοσι γρόσια. Η διαθέτις τονίζει ότι το παρόν έγγραφο πρέπει να είναι «βεβαίον και ακλοιάλιστον εις όλων του τώ μέρη και περίστασιν», δηλαδή έγκυρο και αμετάκλητο...

Οφειλές: Η Παρασκευή δηλώνει ότι χρωστάει εκατόν τριάντα γρόσια στον Αντώνιο Λουράδα, ως ενέχυρο, για ένα αμπέλι στην Απεράθου. Αυτή η καταγραφή χρέους δείχνει την ανάγκη για πλήρη διαφάνεια των οικονομικών της...

Μάρτυρες: Αν και αναφέρεται ότι «ουδείς βεβαίωσιν υπογράφουν» (κανείς δεν υπογράφει επιβεβαίωση), σημειώνεται η παρουσία «αξιόπιστων μαρτύρων εις ασφάλεια», υποδηλώνοντας ότι υπήρχαν μάρτυρες παρόντες κατά τη σύνταξη, η παρουσία των οποίων πιστοποιούσε την αυθεντικότητα...

                                          Η ΔΙΑΘΗΚΗ ΣΕ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Στέφανος Τρουμπίνος, φανερός συμβολαιογράφος. Διαθήκη, 15 Σεπτεμβρίου 1720.

Εις δόξαν της Αγιωτάτης και Ομοουσίου Τριάδος ημών, Αμήν.

Εν έτει 1720, Σεπτεμβρίου 15, στη Νάξο, κατά το Νέο Ημερολόγιο.

Επειδή τίποτα δεν είναι πιο βέβαιο από τον θάνατο και τίποτα πιο αβέβαιο από την ώρα του θανάτου, γι’ αυτό, ευρισκόμενη η κυρία Παρασκευή, σύζυγος του μακαρίτη Πατίστα Μπόρη, ασθενής, αλλά έχοντας τον νου της υγιή, την ομιλία της καθαρή και τις λοιπές αισθήσεις της άθικτες, και φοβούμενη τον βίαιο θάνατο, ώστε να μην έρθει αιφνιδίως σε αυτήν, προσκάλεσε εμένα τον φανερό συμβολαιογράφο για να κάνει την παρούσα διαθήκη και υστερνή εντολή για τη σωτηρία της ψυχής της και των παιδιών της. Και εν πρώτοις, αφήνει σε όλους τους χριστιανούς την εν Κυρίω αγάπη και τέλεια συγχώρεση, το οποίο ζητεί και αυτή από όλους.

Και θέλει, διατάσσει και παρακαλεί ότι τα σπίτια στο Κάστρο, όπως είναι και ευρίσκονται, με όλα τα είδη οικιακού εξοπλισμού που χρειάζεται μια νοικοκυρά (όπως πιάτα, κονιάματα, καφέδες, τραπέζια), όλα να είναι της θυγατέρας της, της Έργινας. Επίσης, το καινούργιο σπίτι στο χωριό Απεράθου και το άλλο που είναι ασκεπές, κοντά στα αμπέλια, αυτά τα σπίτια είναι και αυτά της Έργινας. Και το ελαιοτριβείο που βρίσκεται στην περιοχή της Ποταμιάς, το οποίο είχε διαρκώς με τον μακαρίτη Δημήτρη Παπαδιά, είναι και αυτό δικό της. Ακόμη, τα χωράφια που έχει στα Ζύρια είναι και αυτά δικά της. Και το αμπέλι, που έχει στις Κολιές στην Απεράθου, είναι και αυτό δικό της. Ακόμη, πενήντα χρυσά δουκάτα, ένα κάρο, ένα μαργαριταρένιο περιδέραιο, ένα κοραλλένιο περιδέραιο, δύο ζευγάρια χρυσά σκουλαρίκια (το ένα «πολίτικα» και το άλλο «βενέτικα»), μία μαργαριταρένια κορδέλα για το κεφάλι, τέσσερα κομμάτια χρυσά δαχτυλίδια, μία ρόμπα με άσπρη κεντημένη φορεσιά και ένα μπούστο, και κλινοσκεπάσματα και οτιδήποτε άλλο υπάρχει και ακούγεται, να ανήκει στην άνωθεν αναφερόμενη θυγατέρα της, την Έργινα. Να έχει δε την εξουσία να τα διαχειρίζεται όπως θέλει και βούλεται σαν ιδιοκτησία της, χωρίς να της έχουν δοθεί ή να της έχουν αρπαχθεί από την μητέρα της.

Και όποιος ήθελε να της προκαλέσει πείραξη ή ενόχληση για τα παρόντα, να έχει την κατάρα του Δεσπότη Χριστού, της Αγίας Παρθένου Μαρίας, των γονέων της και την δική της.

Ακόμη, αφήνει στον υιό της, τον Λίσανδρο, την ευχή της και το πατρικό σπίτι που έχει στην Απεράθου, και το αμπέλι που έχει στο Φυρό Τρουλί, το οποίο ανήκει στην Χαμαλένα, και το μέλι της, και αυτά να είναι δικά του. Επίσης, το χωράφι που έχει στους Σκουλίκους, και το «έντριγεινιέ» και η Τεγάνια, και αυτά να είναι δικά του.

Όλα αυτά να είναι και να τα κατέχουν τα άνωθεν αναφερόμενα παιδιά της, με την ευχή της και του Θεού, και να τα εξουσιάζουν ως ιδιοκτησία τους, έχοντάς τα καλά αφημένα και δοσμένα από τη μητέρα τους. Και αν τυχόν κάποιο παιδί προκαλέσει ενόχληση σε άλλο, να πληρώσει στην δικαιοσύνη είκοσι γρόσια. Και πάλι, το παρόν να είναι βέβαιο και αμετακίνητο σε όλα του τα μέρη και περιστάσεις.

Κανείς δεν υπογράφει βεβαίωση, αλλά υπάρχουν αξιόπιστοι μάρτυρες για την ασφάλεια και τα εξής. Ακόμη, λέγει πως αφήνει την ψυχή της στα χέρια της θυγατέρας της, για να την τιμήσει και να την ενταφιάσει όπως της έχει αφήσει την ιδιοκτησία της. Ακόμη, λέγει πως χρωστάει, ως ενέχυρο, στα χέρια του Αντωνίου Λουράδα, εκατόν τριάντα γρόσια για το αμπέλι στην Απεράθου...