Ὅτε κατὰ τὸν Ἰούλιον τοῦ παρελθόντος ἔτους
ἐκ τῆς ἱρῆς ᾿Ιλίου ἀναχωροῦντες σὺν τῷ διαπρεπεῖ
διευθυντῇ τοῦ ᾿Αθήνησιν αὐτοκρατορικού γερμανι
κοῦ Ἰνστιτούτου διδάκτορος κ . Doerpfeld καὶ τοῖς
ἄλλοις φίλοις ἐπεσκεψάμεθα τὴν παρ᾽ ἀρχαίοις ἐπίσης
ἱερὰν πρὸς τῇ Θράκῃ νῆσον , τὴν Σαμοθράκην, ἣν ἐκ
τοῦ ἠνεμόεντος λόφου τοῦ Ἰσσαρλίκ ὑπὸ τὴν Ἴδην
( Καζδάγ) ἐθεώμεθα ὀρθουμένην ἐν τῷ πελάγει καὶ
διὰ τοῦ ὑψικαρήνου ὄρους τῆς Σαώκης ( νῦν Φεγγάρι)
τῆς πρὸ ἡμῶν Τενέδου καὶ Ἴμβρου δεσπόζουσαν είχομεν μεταξὺ ἄλλων ἐν νῷ καὶ τὰ ὑπὸ τοῦ Συναξαρι
στοῦ περὶ τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν καὶ ὁμολογητοῦ
Θεοφάνους, τῆς Σιγριανῆς , εἰρημένα .
-
Ἐκ τοῦ Συναξαρίου τοῦ ὁσίου Πατρός, οὗ τὴν
μνήμην ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία τὴν 12 Μαρτίου πληροφορούμεθα , ὅτι ὁ ὅσιος ἀνὴρ προβεβηκὼς τὴν ἡλι
κίαν ἐξωρίσθη εἰς Σαμοθράκην ὑπὸ τοῦ εἰκονομάχου
αὐτοκράτορος Κωνσταντινουπόλεως Λέοντος τοῦ ᾿Αρ
μενίου (813-820 μ . Χ . ) καί ὅτι μόνον εἴκοσι καὶ
τρεῖς ἡμέρας ἐν τῇ νήσῳ ταύτῃ ζήσας παρέδωκε τὸ
πνεῦμα τῷ πλάστῃ ταφεὶς ἐν τῷ μεγάλῳ ἀγρῷ. Τίς
λοιπὸν ἦτο ὁ μέγας οὗτος ἀγρὸς, ποῦ τῆς νήσου ἔκει
το οὗτος , ἡμεῖς καιρὸν μὲν κατάλληλον οὔτε εὕρομεν
οὔτ᾽ ἠδυνάμεθα κατὰ τὴν διήμερον ἡμῶν ἐν τῇ νήσῳ
διαμονὴν νὰ ἐξετάσωμεν , διότι ἄλλος ἦτο ὁ σκοπός
τῆς ἐπισκέψεως ἡμῶν, παρέσχομεν ὅμως νύξιν μόνον
ἁπλῆν τῷ ξενίσαντι ἡμᾶς πάντας δημάρχῳ τῆς
νήσου, τῷ ἐκ πολλῶν αὐτοῦ γλωσσικῶν ἐργασιῶν καὶ
τῆς εἰς Κορσικήν ἐθνικῆς αὐτοῦ ἐργασίας γνωστῷ
λογίῳ ἰατρῷ κ . Ν. Φαρδῇ, τῷ Σαμοθρακι , ἵνα πρὸς
πολλαῖς ἄλλαις μελέταις αὐτοῦ ἐρευνήσῃ καὶ ἐπιστεί
λῃ ἡμῖν ἤδη τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ τῆς μνήμης τοῦ Ὁσίου
τὰ ἑξῆς, ἅπερ αὐτῇ λέξει παρατιθέμεθα .
«Ἐκ πολλῶν τεκμηρίων καταφαίνεται , ὅτι κατὰ
» τὴν ἐποχὴν Λέοντος τοῦ ᾿Αρμενίου κατῳκεῖτο εἰσέτι
------------------------------------------------------------------
*
Ἕτερος ὁ Θεοφάνης οὗτος τοῦ κατὰ τὴν 11 Οκτωβρίου
ἑορταζομένου , τοῦ ἐπικαλουμένου Γραπτοῦ.
1. Τὸ ὑψηλότερον ὅρος ὅλων τῶν ἐν τῷ Αἰγαίῳ θρακικῶν
νήσων εἶναι τὸ Φεγγάρι ( 1600 μ . ὑπὲρ τὴν ἐπιφάνειαν τῆς
θαλάσσης πρόλ, Ιλιάδ . Ν. 12) ἐν μέσῳ τῆς ἀλιμένου ἀλλ᾽ εὐύδρου ταύτης καὶ ἀπὸ πάσης συγκοινωνίας ἀποκεκλεισμένης νήσου, εἰς ἣν προσωρμίσθημεν μετὰ πλοῦν 24ωρον πολλάκις έπεκαλεσάμενοι τὴν βοήθειαν τοῦ ἁγίου Νικολάου , ἀπαραλλάκτως
ὡς οἱ ἀρχαῖοι τοὺς Σαμοθρᾳκίους θεούς ( πρβλ. Lobeck,
Aglaoph. 1202 ) Ἡ νῆσος διοικητικῶς μὲν ἀπὸ τριετίας
ὑπάγεται τῇ διοικήσει Δεδέαγατς οὔτα ἕδρα μουδιρλικίου , ἐκκλησιαστικῶς δὲ τῇ μητροπόλει Μαρωνείας. Ὅρα Γεωγραφ .
ἡμετέραν τεῦχ. Α ' σ. 147 .
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Πρβλ. Συναξαρ . Νικοδήμου ἔκδ. Ζακύνθου 1868 εἰς 4ον ,
Μέγαν Συναξαριστὴν τοῦ Δουκάκη ἐν ᾿Αθήναις 1891 εἰς
8ον τόμ . Γ ' σελ. 201 καὶ παρὰ Θεοφάνει ἔκδ. Βόννης , ἔνθα
φέρεται καὶ ὁ βίος αὐτοῦ XLVIII-LII.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
» ἡ νῦν Παλαιόπολις' , ὅπου βεβαίως μετηνέχθη ὁ 0-
»σιος καὶ ὅπου ἀπέθανεν, ὡς τελευτήσας τὸν βίον
νεἴκοσι τρεῖς ἡμέρας μετὰ τὴν ἐκεῖσε ἄφιξίν του .
»Τρεῖς τοποθεσίαι τῆς Σαμοθράκης διετήρησαν
μέχρι τῆς σήμερον ὀνόματα πολλὴν σχέσιν ἔχοντα
»πρὸς τὴν θέσιν τοῦ τάφου τοῦ Ὁσίου Θεοφάνους .
»Πρώτη εἶναι τὸ Χωράφι , ἐκτὸς τῶν τειχῶν τῆς Πα-
»λαιοπόλεως κείμενον , δευτέρα τὰ Μεγάλα Καμπιά,
»ἡμίωρον ἀπὸ τῆς Παλαιοπόλεως ἀπέχοντα , καὶ τρι
» τη πεδιάς του Μεγαλὰ εἰς τετράωρον περίπου ἀπό-
» στασιν ἀπὸ τῆς Παλαιοπόλεως καὶ πρὸς βορρᾶν τῆς
νήσου κειμένη .
»Χωρὶς νὰ βασίζωμαι ἐπὶ θετικῶν ἀποδείξεων,
» πάντοτε ὑπέθεσα, ὅτι μία ἐκ τῶν εἰρημένων τριῶν
»θέσεων θὰ ἦναι ὁ μέγας ἀγρός , ἐν τῷ ὁποίῳ κεῖται
»ὁ ῞Αγιος Θεοφάνης . Οὕτω δ᾽ ὑποθέτω ὅτι καὶ τὸ
»ἑξῆς τεμάχιον ἐπιγραφῆς, εὑρεθείσης εἰς τὰ πέριξ
» τῆς πεδιάδος τοῦ Μεγαλᾶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Α-
»γίου Γεωργίου τοῦ Στριβεροῦ , ἀνήκει εἰς πλάκα ,
»ἥτις ἐχρησίμευσεν ὡς ἐπιτύμβιος ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ
» Ὁσίου τούτου . Καθόσον δ ' εἶναι δυνατὸν νὰ εἰκάτωωμεν ἐκ τοῦ σχήματος τῶν γραμμάτων , ἡ ἐπιγραφὴ
»αὕτη, κεχαραγμένη ἐπὶ μαρμάρου ὕψ. 0,20 , πλ .
» 0,15 καὶ πάχ. 0,03 , ἀνήκει εἰς τὴν ἰδίαν ταύτην
ἐποχὴν, ἥτις ἐκ περισσοῦ φέρει καὶ σημεῖα τονι
»σμοῦ καὶ πνευματισμοῦ, καὶ ἔχει ὡς ἕπεται :
1 νι ✓ V V
2 ΨΥΧΡΟΣ ΟΙΜΟ
3 ΝΈΚΓΗ ΡΑΟΣ ΑΘΛΙ
4
5
ΚΑΙΣΑΠΡΙ ΑΟΠΡ
OIKIC O
6
1
2
3
4
5
6
•
•
• •
ψυχρός οἶμο[ς
•
ν ἐκ γήραος ἄθλιος •
καὶ σαπρία ὁ πρ[ εσβύτης
• • οικισο •
»Πολλά συμπεράσματα δεν δυνάμεθα νὰ ἐξαγά
»γωμεν ἐκ τοῦ τεμαχίου τῆς ἐπιγραφῆς ταύτης , ὡς
»λίαν μικρᾶς καὶ πανταχόθεν ἐλλιπούς . Αἱ φράσεις
όμως : ψυχρὸς οἶμος , ἐκ γήραος ἄθλιος καὶ σαπρία
» ὁ πρεσβύτης , παραβαλλόμεναι πρὸς τὰς περιπετείας
» τοῦ βίου τοῦ γέροντος Οσίου Θεοφάνους, ἐπιτρέ
» πουσιν ἵνα μέχρι τινὸς ὑποθέσωμεν, ὅτι ἡ ἐπιγρα
»τὴ αὕτη ἀνήκει εἰς τὴν ἐπιτύμβιον πλάκα τοῦ Ὁσ
»σίου τούτου, τοῦ ὁποίου ὁ τάφος, ἐν τοιαύτῃ » πτώσει πρέπει νὰ ζητηθῇ εἰς τὰ πέριξ τῆς Ἐκ-
»κλησίας τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Στριβεροῦ, ἤτοι
εἰς τὴν πεδιάδα τοῦ Μεγαλᾶ.
Ἔγραφον ἐν Σαμοθράκη τῇ 12 Μαρτίου 1894 .
Ν. Β. ΦΑΡΔΥΣ.
Ενταῦθα τοῦ λόγου γενόμενοι πρέπει μετὰ τὸ
ἱστορικὸν μέρος τῆς πραγματείας ταύτης καὶ τὸ γεωγραφικὸν ἐν ὀλίγοις νὰ ἐξετάσωμεν , ἵνα όπωςδήποτε
ἐξαντληθῇ καὶ τὸ ζήτημα τοῦτο. Εν ἀμφοτέραις ταῖς
ἐκδόσεσι τοῦ Συναξαριστοῦ, ἃς ὑπ ' ὄψιν ἐν τῇ μελέ
τῇ ἡμῶν ταύτῃ εἴχομεν , τῇ παλαιᾷ τοῦ Νικοδήμου
ἐν Ζακύνθῳ 1868 ( τόμ . Β ' σ . 196) καὶ τῇ τελευταία
τοῦ προσκυνητοῦ Δουκάκη ἐν ᾿Αθήναις τόμ . Γ ' σ .
204) φέρεται καὶ ἐπαναλαμβάνεται ότι « Σιγριανή ,
ἄλλοι μὲν λέγουσιν ὅτι εἶναι ἡ ἐν τῇ Μηδείᾳ εὑρι
σκομένη, ἄλλοι δὲ πιθανώτερον καὶ ὁμοιαληθέστερον
λέγουσιν ὅτι εἶναι ἡ ἐν Μιτυλήνῃ» . Χωρὶς νὰ λάβω
μεν ὑπ' ὄψιν τὸν περιπετειώδη βίον τοῦ ὁσίου πατρός, ὅστις οὐδόλως ἐπάτησε τὸν πόδα εἰς τὴν ᾿Ασίαν, μετὰ δὲ τὴν ἐκ Κωνσταντινουπόλεως ἀπέλευσιν
αὐτοῦ περιεφέρετο ἢ καὶ ἐφησύχαζεν ἐν ταῖς θρακι
καῖς νήσοις τοῦ Αἰγαίου, λέγομεν ὅτι ἡ Σιγριανή εἰναι ἡ ἐν τῇ Μηδίᾳ τῇ ᾿Ασιατικῇ χώρα τῇ πρὸς Δ
τῆς ᾿Ασσυρίας και Καρδουχίας · καὶ οὐχὶ ἡ ἐν τῇ
Μηδείᾳ τῇ ἐν τῷ Ευξείνῳ. Σχέσιν ἄρα δύναται νὰ ἔχῃ
πρὸς τὸν βίον τοῦ ὁσίου μόνον ἡ ἐν Λέσβῳ Σιγριανή,
ἢ ὀρθ. τὸ Σίγριον , ὡς παρὰ Στράβωνι καὶ Στεφ . τῷ
Βυζαντίῳ φέρεται , ὅπερ εἶναι τὸ δυτικώτερον τῶν
ἀκρωτηρίων τῆς Λέσβου καὶ νῦν κάβο Σιγρὶ λεγόμε
νον καὶ οὕτω ἐν τοῖς χάρταις σημειούμενον . Ὥστε
μόνον περὶ τῆς Λέσβου δύναται νὰ γίνηται λόγος καὶ
περὶ τοῦ ἐν αὐτῇ Σιγρίου, καὶ οὐχὶ περὶ Μηδίας ἢ
περὶ Μηδείας.
Εν τέλει σημειούσθω ἡμῖν ἀκριβείας χάριν ὅτι
ὁ Ὅσιος πατήρ μετὰ διετή περιορισμὸν ἐπέμφθη εἰς
Σαμοθράκην τῇ 17 Φεβρουαρίου τοῦ 818 καὶ ἀπεβίωσε τῇ 12 Μαρτίου, ὅτε καὶ ἡ μνήμη αὐτοῦ .
B. A. M.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Σίγριον, Λέσβου λιμὴν· τὸ ἐθνικὸν Σιγριεὺς καὶ Σίγριος.
Καὶ Σίγγριον μάλιστα φέρεται που · ἐνταῦθα καὶ παρὰ Θεοφάνει , ἔκδ. Βόννης, τ . Α΄. σελ. XLVIII, ἐπιγράφεται Θεοφά
νους τοῦ ὁμολογητοῦ, τοῦ τῆς Σιγηριανῆς . Ὅρα καὶ Στράβ.
σελ . 616-618 . «῎Αντιστα δ' ἐφεξῆς ἐστι τῷ Σιγρίῳ πόλις
ἔχουσα λιμένα , ἔπειτα Μήθυμνα » .
2. Παρβλ. Μέγαν Χάρτην Kiepert τῆς Δυτικῆς Μικρᾶς
Ασίας τετραγ. IV, καὶ τοῦ τῆς Χερσονήσου του Αἵμου ὑπὸ
Vogel τετραγ. C. G. 9. Ἐν τῷ Λεξικῷ τοῦ Luebker δὲν
σημειοῦται .
3. "Opa Muralt, Chronol : Byzantin .
