Δευτέρα 30 Οκτωβρίου 2017

Βρέθηκε το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου;



Bρέθηκε το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου; Ο γρίφος ενός αρχαίου κρανίου που βρισκόταν ξεχασμένο σε ένα μουσείο της Ρώμης ενδέχεται να λυθεί. Δοκιμές θα επιβεβαιώσουν αν ανήκει τελικά στον ρωμαίο λόγιο Πλίνιο τον Πρεσβύτερο.
Το αρχαίο κρανίο βρισκόταν επί δεκαετίες ξεχασμένο σε ένα άσημο ιταλικό μουσείο, το Εθνικό Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής στη Ρώμη. Σήμερα οι ερευνητές ελπίζουν να πετύχουν την ταυτοποίησή του. Εάν επιβεβαιωθούν οι υποθέσεις, τότε πρόκειται για το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου (23-79 μ.Χ.).
Ο λόγιος της ρωμαϊκής εποχής πέθανε πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην προσπάθειά του να σώσει τους κατοίκους της Πομπηίας από την έκρηξη του Βεζούβιου. Είναι γνωστός ως συγγραφέας της Φυσικής Ιστορίας, ενός από τα αρχαιότερα εγκυκλοπαιδικά έργα του κόσμου. Μάλιστα ως ναύαρχος στο ρωμαϊκό ναυτικό κινητοποίησε έναν ολόκληρο στόλο για να διασωθούν οι επιζώντες της φυσικής καταστροφής στη νότια Ιταλία.
«Εργάστηκα 30 χρόνια για αυτήν την περίπτωση», λέει ο ερευνητής στρατιωτικής Ιστορίας Φλάβιο Ρούσο στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa). Ωστόσο, «ακόμη δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι. Υπάρχουν όμως πειστικές ενδείξεις και με επιπρόσθετες δοκιμές θα μπορέσουμε να πάρουμε μια σχεδόν οριστική απάντηση». Η ανθρωπολόγος Ιζολίνα Μαρότα από το Πανεπιστήμιο του Καμερίνο στην κεντρική Ιταλία προσφέρθηκε να βοηθήσει στην ταυτοποίηση του αινιγματικού κρανίου.
Η ιταλίδα ερευνήτρια θέλει να βάλει τα δόντια του κρανίου στο μικροσκόπιο και να τα συγκρίνει με γνωστά πορτραίτα του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ερευνητές μπορούν μάλιστα να αντιπαραβάλουν ισότοπα στο σμάλτο των δοντιών με ισότοπα από το έδαφος του Κόμο, της γενέτειρας του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ίσως έτσι καταφέρουν να λύσουν τον γρίφο. Με αυτήν μέθοδο είχε ταυτοποιηθεί το αλπικό χωριό από το οποίο καταγόταν ο Ötzi, ο διάσημος άνθρωπος των Παγετώνων από το Νότιο Τιρόλο. Εάν οι ερευνητές επιβεβαιώσουν τις υποθέσεις τους για το κρανίο «θα πρόκειται για το πρώτο ταυτοποιημένο υπόλειμμα ανθρώπινης σορού από την αρχαία Ρώμη», επισημαίνει στο dpa ο ιστορικός τέχνης και δημοσιογράφος Αντρέα Τσόντσι.
Το αρχαίο κρανίο βρισκόταν επί δεκαετίες ξεχασμένο σε ένα άσημο ιταλικό μουσείο, το Εθνικό Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής στη Ρώμη. Σήμερα οι ερευνητές ελπίζουν να πετύχουν την ταυτοποίησή του. Εάν επιβεβαιωθούν οι υποθέσεις, τότε πρόκειται για το κρανίο του Πλίνιου του Πρεσβύτερου (23-79 μ.Χ.).
Ο λόγιος της ρωμαϊκής εποχής πέθανε πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην προσπάθειά του να σώσει τους κατοίκους της Πομπηίας από την έκρηξη του Βεζούβιου. Είναι γνωστός ως συγγραφέας της Φυσικής Ιστορίας, ενός από τα αρχαιότερα εγκυκλοπαιδικά έργα του κόσμου. Μάλιστα ως ναύαρχος στο ρωμαϊκό ναυτικό κινητοποίησε έναν ολόκληρο στόλο για να διασωθούν οι επιζώντες της φυσικής καταστροφής στη νότια Ιταλία.
«Εργάστηκα 30 χρόνια για αυτήν την περίπτωση», λέει ο ερευνητής στρατιωτικής Ιστορίας Φλάβιο Ρούσο στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa). Ωστόσο, «ακόμη δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι. Υπάρχουν όμως πειστικές ενδείξεις και με επιπρόσθετες δοκιμές θα μπορέσουμε να πάρουμε μια σχεδόν οριστική απάντηση». Η ανθρωπολόγος Ιζολίνα Μαρότα από το Πανεπιστήμιο του Καμερίνο στην κεντρική Ιταλία προσφέρθηκε να βοηθήσει στην ταυτοποίηση του αινιγματικού κρανίου.
Η ιταλίδα ερευνήτρια θέλει να βάλει τα δόντια του κρανίου στο μικροσκόπιο και να τα συγκρίνει με γνωστά πορτραίτα του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ερευνητές μπορούν μάλιστα να αντιπαραβάλουν ισότοπα στο σμάλτο των δοντιών με ισότοπα από το έδαφος του Κόμο, της γενέτειρας του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Ίσως έτσι καταφέρουν να λύσουν τον γρίφο. Με αυτήν μέθοδο είχε ταυτοποιηθεί το αλπικό χωριό από το οποίο καταγόταν ο Ötzi, ο διάσημος άνθρωπος των Παγετώνων από το Νότιο Τιρόλο. Εάν οι ερευνητές επιβεβαιώσουν τις υποθέσεις τους για το κρανίο «θα πρόκειται για το πρώτο ταυτοποιημένο υπόλειμμα ανθρώπινης σορού από την αρχαία Ρώμη», επισημαίνει στο dpa ο ιστορικός τέχνης και δημοσιογράφος Αντρέα Τσόντσι.
(Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Φωτογραφία Αρχείου: AP Photo/Andrew Medichini)
news24/7

Αι Αρχαίαι Θερμοπηγαί- Ο Ιπποκράτης

Διαφημιστικό έντυπο "Αι Αρχαίαι Θερμοπηγαί- Ο Ιπποκράτης- του Ιατρού Παντελίδου, εις Γιαλούς Νισύρου". Στάλθηκε από τον Ιατρό Παντελίδη από τη Νίσυρο στον Κωνσταντίνο Νικολαΐδη στην Κωνσταντινούπολη.
 Προέρχεται από το προσωπικό αρχείο της δωρήτριας του ΛΕΜΜ-Θ Ολυμπίας Νικολαΐδου. 

Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2017

Η «Μεγάλη Εταιρία των Καταλανών», ἤτοι όταν οι Καταλανοί ρήμαζαν τις ελληνικές χώρες



Τις τελευταίες εβδομάδες το ζήτημα της ανεξαρτησίας της Καταλονίας έχει προκαλέσει πλήθος συζητήσεων και διενέξεων σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Καζάνι που βράζει αυτή η οικονομικά εύρωστη αυτόνομη περιοχή της βορειοδυτικής Ισπανίας, απειλεί να “κατεδαφίσει” την ιβηρική χερσόνησο. Το αποτέλεσμα του φλέγοντος θέματος θα το αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον, αφού βέβαια δηλώσουμε πως η αυτοδιάθεση ενός λαού είναι αναφαίρετο δικαίωμά του. Όπως και να χει, το άκουσμα της λέξεως «Καταλονία» προκαλεί διάφορους συνειρμούς. Και αν στο μυαλό των περισσοτέρων έρχεται και εγκαθίσταται η μεγάλη ποδοσφαιρική ομάδα της F.C. BARCELONA, στο δικό μου, με όλες αυτές τις αναφορές του ονόματος στην ειδησεογραφία των ημερών μας, έρχεται η «Μεγάλη Εταιρία των Καταλανών», αυτή η απίστευτη ομάδα μισθοφόρων που τον 14ο αιώνα προκάλεσε έναν σωρό δεινά στα νότια Βαλκάνια.
          Γύρω στο 1300 ολόκληρη η Μ. Ασία είχε ουσιαστικά υποταγεί στους Τούρκους. Λίγες ήταν οι πόλεις που άντεχαν στην τουρκική πλημμύρα, η Νίκαια, η Νικομήδεια, η Προύσα, οι Σάρδεις, η Φιλαδέλφεια, η Μαγνησία, καθώς και μερικά λιμάνια, η Ηράκλεια στον Πόντο, η Φώκαια και η Σμύρνη. Οι Τούρκοι φύλαρχοι μοίρασαν μεταξύ τους την κατακτημένη χώρα και έτσι η δυτική Μ. Ασία διασπάστηκε σε πλήθος από τουρκικές ηγεμονίες. Η παλαιά Βιθυνία περιήλθε στην εξουσία του Οσμάν, του ιδρυτή της οθωμανικής δυναστείας, η οποία έμελλε να συνενώσει κάτω από το σκήπτρο της όλες τις τουρκικές φυλές και να υποτάξει τόσο το Βυζάντιο όσο και τα νοτιοσλαβικά βασίλεια.
Η «Μεγάλη Εταιρία των Καταλανών» Καταλανοί στρατιώτες σε απεικόνιση εποχής
Η «Μεγάλη Εταιρία των Καταλανών» Καταλανοί στρατιώτες σε απεικόνιση εποχής
          Μπροστά στην καταστροφή το Βυζάντιο βρισκόταν ανήμπορο εξαιτίας της στρατιωτικής του αδυναμίας. Η Μ. Ασία που αποτελούσε τη σπονδυλική στήλη της βυζαντινής δυνάμεως, είχε χαθεί οριστικά για την αυτοκρατορία. Μάταια είχε υπολογίσει ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ στη βοήθεια των Αλανών, που είχαν προθυμοποιηθεί να αγωνιστούν εναντίον των Τούρκων με αντάλλαγμα να εγκατασταθούν στην αυτοκρατορία. Ωστόσο έφτασαν 10χιλ. άνδρες με τα γυναικόπαιδά τους, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας. Με επικεφαλής τον συναυτοκράτορα Μιχαήλ Θ΄ προωθήθηκαν τα αλανικά στρατεύματα στη Μ. Ασία, δοκίμασαν όμως βαρειά ήττα στην πρώτη συνάντηση με τους Τούρκους και γρήγορα οπισθοχώρησαν για να εκτραπούν σε μανιώδη λεηλασία του βυζαντινού πληθυσμού!
          Στην κρίσιμη αυτή στιγμή εμφανίστηκε στον αυτοκράτορα μια νέα ανέλπιστη ευκαιρία. Ο Ρογήρος (Roger) de Flor, ο ένδοξος αρχηγός της καταλανικής Μεγάλης Εταιρίας, πρόσφερε τις υπηρεσίες του με τους ανθρώπους του στον αγώνα εναντίον των Τούρκων. Η έμπειρη στον πόλεμο καταλανική Εταιρία είχε υποστηρίξει τον Αραγώνιο βασιλιά της Σικελίας Φρειδερίκο στον αγώνα εναντίον των Ανδεγανών που επιχείρησαν να ανακαταλάβουν τη χώρα. Ύστερα από τη ειρήνη της Caltabellota, η οποία έθεσε τέλος στον πόλεμο ανάμεσα στους Γάλλους Ανδεγανούς και τους Ισπανούς Αραγώνες και οδήγησε στην ανεξαρτησία της Σικελίας κάτω από τον οίκο των τελευταίων, οι Καταλανοί μισθοφόροι έμειναν άνεργοι και αναζητούσαν νέο πεδίο δράσης. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας δέχτηκε με χαρά την προσφορά τους και στα τέλη του 1303 ο Ρογήρος de Flor έφτασε με 6.500χιλ. άνδρες στην Κωνσταντινούπολη. Η αυτοκρατορία έθεσε όλες τις ελπίδες της στους Καταλανούς και μάλιστα δέχτηκε να καταβάλει εκ των προτέρων τον μισθό για τέσσερεις μήνες. Επιπλέον, ο αυτοκράτορας έδωσε στον Ρογήρο ως σύζυγο την ανιψιά του Μαρία Ασάν, τον ονόμασε Μέγα Δούκα και μάλιστα του απένειμε τον τίτλο του Καίσαρα!
          Στις αρχές του 1304 διαπεραιώθηκαν οι Καταλανοί στην Κύζικο και κινήθηκαν προς τη Φιλαδέλφεια, την οποία πολιορκούσαν οι Τούρκοι. Οι Τούρκοι δέχτηκαν βαριά ήττα και ο Ρογήρος de Flor μπήκε θριαμβευτής στην ελευθερωμένη πόλη. Η νίκη αυτή δείχνει ότι αρκούσε ένας μικρός αλλά ικανός στρατός για να σώσει την κατάσταση. Η τραγωδία των Βυζαντινών ήταν πως δεν διέθεταν τέτοια δύναμη και συντηρούνταν μόνο με μισθοφόρους. Ένας στρατός όμως από ξένους ήταν και δίκοπο μαχαίρι, αφού αποτελούσε ένα αυτόνομο σώμα και ήταν δυνατό να ξεφύγει από τον έλεγχο της αυτοκρατορίας, που δε διέθετε κανένα μέσο δυνάμεως ή εξαναγκασμού.
          Οι Καταλανοί, ύστερα από τη νίκη τους, επιδόθηκαν σε λεηλασίες, τρομοκρατούσαν ολόκληρη τη γύρω περιοχή στην ξηρά και στη θάλασσα, προκάλεσαν χωρίς διάκριση τόσο τους Βυζαντινούς όσο και τους Τούρκους και τελικά, αντί να συνεχίσουν τον πόλεμο κατά των Τούρκων, επιτέθηκαν εναντίον της βυζαντινής πόλεως Μαγνησίας. Αίσθημα ικανοποίησης επικράτησε στην Κωνσταντινούπολη, όταν τελικά πείστηκαν να αποσυρθούν στην Ευρώπη. Πέρασαν τον χειμώνα 1304/05 στην Καλλίπολη και ήταν έτοιμοι να επανέλθουν την άνοιξη στη Μ. Ασία.
          Στο μεταξύ, εντάθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι σχέσεις ανάμεσα στον αυτοκράτορα και στην καταλανική Εταιρία. Στην Κωνσταντινούπολη αυξήθηκε η αγανάκτηση εναντίον των υπεροπτών μισθοφόρων και μάλιστα ο συναυτοκράτορας Μιχαήλ Θ΄ ήταν εχθρικά διακείμενος απέναντί τους. Οι Καταλανοί όμως ήταν δυσαρεστημένοι εξαιτίας της μη τακτικής πληρωμής τους, που την θεωρούσαν κύρια αιτία για τις εκτροπές τους. Αλλά τον Απρίλιο του 1305 ο Ρογήρος de Flor δολοφονήθηκε στο παλάτι της Κωνσταντινούπολης. Η αφελής βυζαντινή κυβέρνηση πίστεψε πως με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να απαλλαγεί από τους ανυπόφορους μισθοφόρους, στην πραγματικότητα όμως ξέσπασε μεγαλύτερο κακό. Οι εξαγριωμένοι Καταλανοί στράφηκαν εναντίον των Βυζαντινών για να εκδικηθούν τον αρχηγό τους και ξέσπασε ανοιχτός πόλεμος.
Βυζαντινές ενδυμασίες
Βυζαντινές ενδυμασίες
          Στο κάστρο Άπρους ο ετερογενής στρατός του Μιχαήλ Θ΄, που ήταν ενισχυμένος με Αλανούς και Τούρκους(!), δέχτηκε αποφασιστική ήττα. Ο διάδοχος του θρόνου, που αγωνίστηκε γενναία στην πρώτη γραμμή, πληγώθηκε και γλίτωσε με τη φυγή του στο Διδυμότειχο. Το μόνο που μπόρεσε να κάνει ήταν να οργανώσει την άμυνα των πιο σπουδαίων πόλεων της Θράκης ενώ η πεδινή χώρα εγκαταλείφτηκε στη μανία του εχθρού. Δύο ολόκληρα χρόνια τα εδάφη της Θράκης λεηλατήθηκαν και ερημώθηκαν από τους Καταλανούς, ενώ ο μειωμένος στρατός τους αυξήθηκε με ενισχύσεις από την πατρίδα τους και με την προσέλευση τουρκικών σωμάτων στρατού. Αφού λεηλάτησαν τη Θράκη, διάβηκαν τις οροσειρές της Ροδόπης και εγκατασταθήκαν το φθινόπωρο του 1307 στη χερσόνησο της Κασσάνδρας στη Χαλκιδική, απ’ όπου συνέχισαν τις άγριες λεηλασίες τους. Ακόμη και οι μονές του Αγίου Όρους δοκίμασαν τη μανία τους. Η επίθεσή τους όμως εναντίον της οχυρωμένης Θεσσαλονίκης την άνοιξη του 1308 αποκρούστηκε αποτελεσματικά.
          Εν τω μεταξύ, ο Φράγκος ηγεμόνας, χωρίς ηγεμονία, Κάρολος του Valois, ο οποίος είχε παντρευτεί την Κατερίνα του Courtenay, που άλλοτε εποφθαλμιούσε το Βυζάντιο, επιζητούσε για τον εαυτό του το αυτοκρατορικό στέμμα της Κωνσταντινούπολης. Με τη συνδρομή της Βενετίας, την ηθική υποστήριξη του Πάπα και τη βοήθεια ορισμένων Βυζαντινών ευγενών, κατέστρωνε τα σχέδιά του. Το πιο σημαντικό όμως ήταν πως βρήκε πρόθυμη να συνεργαστεί μαζί του την καταλανική Εταιρία, η οποία εκείνη τη στιγμή έλεγχε την κατάσταση στη βυζαντινή Ανατολή. Το 1308 ο αντιπρόσωπος του Καρόλου, Theopald του Cepoy, έφτασε με έντεκα βενετικά καράβια στην Εύβοια και από εδώ κινήθηκε για την Κασσάνδρα, όπου δέχτηκε στο όνομα του κυρίου του τον όρκο πίστεως της καταλανικής Εταιρίας.
Στρατιώτες του Βυζαντίου (700-1000 μ.Χ.)
Στρατιώτες του Βυζαντίου (700-1000 μ.Χ.)
          Η απογοήτευση δεν ήρθε αργά για τον Κάρολο. Οι Καταλανοί, χωρίς να ενδιαφέρονται για τα σχέδια του Καρόλου, κινήθηκαν προς τη Θεσσαλία, όπου κυβερνούσε ο Ιωάννης Β΄ (1303 – 1318) ένας ασθενικός νεανίας που είχε αρραβωνιαστεί την εξώγαμη θυγατέρα του Βυζαντινού αυτοκράτορα, Ειρήνη. Η χώρα του που βρισκόταν υπό την εξουσία των μεγάλων γαιοκτημόνων, ως κράτος έπνεε τα λοίσθια. Φυσικά κάθε αντίσταση στους Καταλανούς ήταν μάταιη. Η μεγάλη Εταιρία έζησε έναν χρόνο από την πλούσια εσοδεία της εύφορης χώρας. Στη συνέχεια, την Άνοιξη του 1310, εφοδιασμένη με θεσσαλικά χρήματα, κινήθηκε προς την κεντρική Ελλάδα και τέθηκε στην υπηρεσία του Φράγκου δούκα των Αθηνών Walter. Ωστόσο, οι Καταλανοί ήρθαν σε ρήξη και με τους Φράγκους και ξέσπασε ανοιχτός πόλεμος. Στις 15 Μαρτίου του 1311 στον Κηφισσό της Βοιωτίας κέρδισαν μια εκπληκτική νίκη πάνω στα αριθμητικά υπέρτερα φραγκικά στρατεύματα. Ο δούκας Walter της Brienne καθώς και οι περισσότεροι ιππότες του βρήκαν τον θάνατο στην αιματηρή μάχη. Έτσι, κατέρρευσε η φραγκική εξουσία στην Αθήνα και στη Θήβα και στη θέση της δημιουργήθηκε μια καταλανική ηγεμονία. Η Αθήνα που για έναν αιώνα έζησε κάτω από φραγκική κατοχή, περιήλθε τώρα στην εξουσία των Καταλανών για εβδομήντα εφτά χρόνια!
          Οι Έλληνες έμειναν απαθείς στα γεγονότα τα οποία θεωρούσαν σαν απελευθέρωση από τους Φράγκους, αλλά δεν πρόσεξαν πως επρόκειτο απλώς για αλλαγή δυναστών. Οι Καταλανοί, κατέλαβαν όλα τα φρούρια, τις πόλεις και τα χωριά της ηγεμονίας και οι χήρες των φονευθέντων έγιναν σύζυγοι των φονιάδων. Οι νέοι κατακτητές τελείως ακάθαρτοι και αγροίκοι αλείφονταν με χοιρινά λίπη και άλλες ουσίες για να γίνονται μαλακά τα δερμάτινα ρούχα τους!
          Οι Καταλανοί θεωρούσαν τους Έλληνες κατώτερη φυλή και φέρονταν σαν αληθινοί «κονκουϊσταδόρες», σύμφωνα με το σκληρότατο σύστημα που επικρατούσε μεταξύ των Ισπανών. Από αυτό το γεγονός εξηγείται και το άσβεστο μίσος που διατήρησε η μνήμη και η παράδοση γι’ αυτούς. Οι θηριωδίες, αλλά κυρίως οι επιτυχίες, των Καταλανών προκάλεσαν αγανάκτηση στην Ευρώπη, ώστε ο Πάπας, αφού αφόρισε την Εταιρία, προέτρεψε τους Βενετούς να εκδιώξουν «τα καθάρματα της ανθρωπότητας», όπως τους ονόμαζε!
          Τελικά, οι Καταλανοί άντεξαν στο δουκάτο μέχρι το 1388, όπου ύστερα από πιέσεις διάφορων Φράγκων ηγεμόνων διασκορπίστηκαν από τον Φλωρεντίνο Νέριο Ατζαγιώλη και καταλύθηκε το κράτος της «Μεγάλης Εταιρίας». Τα λείψανα των πρώτων καταλανικών οικογενειών οι οποίες εγκαταστάθηκαν, εκτός από λίγες εξαιρέσεις των οποίων τα ίχνη παρέμειναν στην Αίγινα, Αργολίδα, Κύθηρα, Θήρα και Κρήτη, επέστρεψαν στη Σικελία και Ισπανία. Στις περιοχές που κατατυράννησαν, ελάχιστα ίχνη της παραμονής τους άφησαν, μεταξύ αυτών είναι κάστρα, όπως της Λεβαδείας, των Σαλώνων και μερικά γλυπτά έργα των οποίων υποδείγματα μας παρέχουν τα, με τη λεγόμενη Καταλανική Παναγία, σωζόμενα εμβλήματα στο ναό του Γοργοεπηκόου (Άγιος Ελευθέριος) στην Αθήνα.
Μπαρτσελόνα
Μπαρτσελόνα
          Αυτή ήταν η περίεργη κατάληξη της ιδιόμορφης Εταιρίας. Μια χούφτα από εμπειροπόλεμους τυχοδιώκτες από την απώτερη Δύση επέβαλε δυναμικά την πορεία της από την Κωνσταντινούπολη και τη Φιλαδέλφεια ως την Αθήνα και πέτυχε να ιδρύσει μια δική της ηγεμονία στην αρχαία και ένδοξη αυτή πόλη. Η περιπετειώδης εγκατάσταση των Καταλανών στη Μ. Ασία, στη Θράκη, στη Μακεδονία και στην κεντρική Ελλάδα, οι νικηφόρες επιχειρήσεις τους εναντίον των Τούρκων, των Βυζαντινών και των Φράγκων φανερώνουν καθαρά πόσο ασθενικά ήταν τότε τόσο η βυζαντινή αυτοκρατορία όσο και τα αποσπασμένα ελληνικά και λατινικά κρατίδια. Οι Καταλανοί εμφανίστηκαν στην Ανατολή σε μια στιγμή συγκυρίας, όταν η δύναμη των βυζαντινών είχε καταρρεύσει, ενώ η δύναμη των Τούρκων βρισκόταν ακόμα στη γένεσή της.
Ενδεικτική βιβλιογραφία

Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017

Κωνσταντίνος Δαβάκης: O «στρατηγός» της πρώτης ήττας του άξονα!

“Έλληνας, Λάκωνας, στρατιωτικός, συνταγματάρχης πεζικού και ήρωας του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940 ”

Πολέμαρχος, καπετάνιος με καρδιά βουνό, αισιοδοξία τρελή, θάρρος απροσπέλαστο, διοικητής ασύγκριτος, χέρι δυνατό, θέληση αλύγιστη, ιδιοφυία στρατηγική, κάτοχος του εδάφους όσο λίγοι διοικητές στρατευμάτων, ακούραστος μελετητής και γνώστης βαθύτατος της τέχνης του πολέμου, πρωτεύων στις ξένες πολεμικές Ακαδημίες, δάσκαλος αξιωματικών σπάνιος, συγγραφεύς στρατιωτικός πρωτότυπος και πρωτοπόρος, μοναδικός ιχνηλάτης των «τακτικών καταστάσεων»,ξάστερος στην κρίση, ευφάνταστος και γοργότατος στη σύλληψη του σχεδίου κι εκτελεστής άμεσος, μεγάλος μαέστρος του ελιγμού, επίμονος και παράφορος στον αγώνα.
Ο Κωνσταντίνος Δαβάκης (1897 – 21 Ιανουαρίου 1943) ήταν Έλληνας στρατιωτικός, συνταγματάρχης πεζικού και ήρωας του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Γεννήθηκε στα Κεχριάνικα Λακωνίας το 1897 και πέθανε στην Αδριατική θάλασσα τον Ιανουάριο του 1943.
Σπουδές και δράση μέχρι το 1940
Γιος δασκάλου, γεννήθηκε το 1897 στα Κεχριάνικα Λακωνίας και σπούδασε στη Σχολή Ευελπίδων (από την οποία αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός πεζικού, την 1η Οκτωβρίου του 1916) αλλά και στην Ανωτάτη Σχολή Πολέμου της Αθήνας, και στο Παρίσι (γαλλική Σχολή Αρμάτων). Έλαβε μέρος στο Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όπου διακρίθηκε για την τόλμη και την ανδρεία του στο μακεδονικό μέτωπο (μάχες Σκρα και Δοϊράνης), όμως παράλληλα η υγεία του υπέστη σοβαρή επιδείνωση εξαιτίας της επίδρασης των ασφυξιογόνων αερίων. Το 1918 προβιβάστηκε σε λοχαγό επ’ ανδραγαθία. Έλαβε μέρος και στη Μικρασιατική Εκστρατεία όπου το 1921 διακρίθηκε στη μάχη των υψωμάτων του Αλπανός, και τιμήθηκε με το Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας. Στο διάστημα μεταξύ 1922 και 1937 υπηρέτησε ως επιτελάρχης της 2ης Μεραρχίας και του 1ου Σώματος Στρατού, φοίτησε και δίδαξε σε στρατιωτικές σχολές και συνέγραψε διατριβές για τη στρατιωτική ιστορία και την τακτική των τεθωρακισμένων. Το 1931 πήρε το βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Στις 30 Δεκεμβρίου του 1937 και μετά από μεγάλες αναρρωτικές άδειες, αποστρατεύθηκε για λόγους υγείας και τέθηκε σε πολεμική διαθεσιμότητα. Ο Συν/χης Δαβάκης ήταν παντρεμένος με την Καλλιόπη Σταρόγιαννη που καταγόταν από τη Μαγούλα Σπάρτης.
Ο Κωνσταντίνος Δαβάκης (1897 - 21 Ιανουαρίου 1943) ήταν Έλληνας στρατιωτικός, συνταγματάρχης πεζικού και ήρωας του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Γεννήθηκε στα Κεχριάνικα Λακωνίας το 1897 και πέθανε στην Αδριατική θάλασσα τον Ιανουάριο του 1943.
Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, οπότε εκδηλώθηκε η ιταλική εισβολή, ο Δαβάκης αντιμετώπισε την 3η Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών ΤΖΟΥΛΙΑ με ένα απόσπασμα 2.000 ανδρών, υπό τις εντολές και τις οδηγίες του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας. .
Η δράση του στην Πίνδο
Όταν, τον Αύγουστο του 1940, συντελέστηκε η μερική επιστράτευση, ο Δαβάκης ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία και τοποθετήθηκε διοικητής του 51ου Συντάγματος Πεζικού και στη συνέχεια του Αποσπάσματος Πίνδου (αποτελούμενου από το 51ο ΣΠ υπό άλλον διοικητή και διάφορες μικρομονάδες) το οποίο είχε ως έδρα το Επταχώριο Πίνδου. Η διοίκηση των ελληνικών δυνάμεων ανατέθηκε στον Βασίλειο Βραχνό. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, οπότε εκδηλώθηκε η ιταλική εισβολή, ο Δαβάκης αντιμετώπισε την 3η Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών ΤΖΟΥΛΙΑ με ένα απόσπασμα 2.000 ανδρών, υπό τις εντολές και τις οδηγίες του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας. Η τακτική του σε ολόκληρη την έκταση της ζώνης ευθύνης του (35 χιλιόμετρα) ήταν αμυντική, και μάλιστα έκανε υποχωρητικό ελιγμό, αναμένοντας ενισχύσεις. Την 1η Νοεμβρίου 1940, οπότε έφτασαν οι ενισχύσεις που περίμενε ο Δαβάκης, οι ελληνικές δυνάμεις έκαναν αντεπίθεση και κύκλωσαν τις ιταλικές, που αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Κατά την αντεπίθεση αυτή, και συγκεκριμένα την 6η ημέρα από την έναρξη των επιχειρήσεων, στον Προφήτη Ηλία Κάντσικου (μετέπειτα Δροσοπηγής), ο Δαβάκης τραυματίστηκε στο στήθος. Στον αξιωματικό που τον πλησίασε για να τον περιποιηθεί πρόσταξε, μαζεύοντας όσες δυνάμεις τού ‘μεναν ακόμα: «Άσε με εμένα, πες με πεθαμένο! Και κοίτα να μη σου πάρουν τις θέσεις! Τράβα!» Στη συνέχεια τον μετέφεραν αναίσθητο με το φορείο στο Επταχώρι. Ο τραυματισμός του τού προκάλεσε προβλήματα σε συσχετισμό με την παλαιά στηθική του νόσο. Έτσι χρειάστηκε να αποχωρήσει από το μέτωπο, όπου τον αντικατέστησε ο τότε ταγματάρχης Ιωάννης Καραβίας. Η νίκη του αποσπάσματος του Δαβάκη είχε αποφασιστική σημασία στην έκβαση του πολέμου. Μάλιστα θεωρήθηκε η πρώτη ήττα του άξονα. Η επιτυχία του Δαβάκη συνίσταται «στην άμεση διάγνωση ενός τακτικού λάθους που έκανε ο Ιταλός μέραρχος να προχωρήσει γοργά προς τη Σαμαρίνα χωρίς να καλύψει το πλευρό της φάλαγγάς του». Ο Δαβάκης το είδε αμέσως και από τη δεύτερη μέρα του σκληρού αγώνα ήταν σίγουρος ότι χάρη σ’ αυτό το λάθος «θα μάντρωνε τους Ιταλούς».
Σύλληψη και θάνατος
Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης νοσηλείας του Δαβάκη, οι πολεμικές επιχειρήσεις έληξαν και η χώρα βρέθηκε υπό κατοχή. Τον Δεκέμβριο του 1942, και ενώ ακόμα νοσηλευόταν στην Αθήνα, ο Δαβάκης συνελήφθη ως όμηρος από τις ιταλικές αρχές κατοχής, μαζί με πολλούς διακεκριμένους αξιωματικούς, γιατί θεωρήθηκαν ύποπτοι αντιστασιακής δράσης. Οι συλληφθέντες επιβιβάστηκαν στην Πάτρα στο ατμόπλοιο Τσιττά ντι Τζένοβα (Πόλη της Γένοβα) για να μεταφερθούν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία. Το πλοίο αυτό τορπιλίστηκε από συμμαχικό υποβρύχιο και βυθίστηκε στα ανοιχτά των νότιων αλβανικών ακτών, με αποτέλεσμα οι επιβαίνοντες να πνιγούν στα νερά της Αδριατικής. (Ιανουάριος 1943). Το πτώμα του Δαβάκη περισυνελέγη, αναγνωρίστηκε και ετάφη στον Αυλώνα. Μεταπολεμικά τα οστά του διακομίστηκαν και ενταφιάστηκαν στην Αθήνα.
Ιδέες και ευρύτερο έργο
Ο Κωνσταντίνος Δαβάκης υπήρξε από τους πρωτοπόρους της ιδέας της μηχανοκίνησης του πεζικού και της χρησιμοποίησης αρμάτων ως κύριου όπλου για τη διάσπαση και καταδίωξη του εχθρού, καθώς πρόκρινε την ευελιξία των μηχανοκίνητων μονάδων έναντι της γραμμής οχυρών. Για τον Δαβάκη ήταν απαραίτητη όχι μόνο η μηχανοκίνηση του στρατού, αλλά και η συνεργασία των στοιχείων του, δηλαδή των διαφόρων όπλων και της Αεροπορίας. Στο συγγραφικό έργο του Δαβάκη περιλαμβάνονται βεβαιωμένα τα εξής έργα: «Τα Αρματα Μάχης» [1928], «Ο Στρατός του Μέλλοντος» [1934] για πολλούς το σημαντικότερο έργο του, «Χημικός και Αεροχημικός Πόλεμος» [1935], «Εγχειρίδιον Τακτικής Πεζικού» [1937], «Εγκόλπιον Ομαδάρχου Πεζικού» [1938], «Εγκόλπιον Αξιωματικού Πεζικού» [1938], «Νυκτεριναί Επιχειρήσεις» [1939], «Εγκόλπιον Διοικητού Τάγματος Πεζικού» [1940]. Επίσης συνέγραψε άρθρα και μελέτες σε διάφορα στρατιωτικά περιοδικά μερικά απ’ τα οποία είναι: «Η ισχύς του πυρός του Πεζικού» στη Γενική Στρατιωτική Επιθεώρησις [Φεβρ.-Μαρτ. 1926], «Η Αμυνα του Εδάφους» ΓΣΕ [Νοεμ. 1926], «Τα εν Ισπανία πολεμικά γεγονότα» ΓΣΕ [Απρ.1937], «Τα μηχανοκίνητα μέσα» ΓΣΕ [Ιουν. 1937], «Μάχη των αρμάτων πεζικού» ΓΣΕ [Αυγ. 1937], «Το πεζικόν του αέρος» ΓΣΕ [Νοεμ. 1937], «Η δράσις της Ιταλικής αεροπορίας κατά τον Ιταλοαιθιοπικόν πόλεμον» ΓΣΕ [Δεκ. 1937], «Το ορεινόν έδαφος» ΓΣΕ [Ιαν. 1938], «Μια γνώμη επί της συνοδείας Διμοιρίας και Λόχου» στην Επιθεώρηση Πεζικού [Μάιος-Ιούνιος 1929], «Παράδειγμα τακτικού θέματος εφαρμογής» ΕΠ [Ιουλ.-Αυγ. 1929], «Τακτικό θέμα: Επίθεση τάγματος πεζικού υποστηριζόμενου από διμοιρία αρμάτων» ΕΠ [Μαρ.-Απρ. 1930], «Σκέψεις για τη σύνταξη προγραμμάτων εκπαιδεύσεως πεζικού» ΕΠ [Ιουλ-Αυγ.-Σεπ.-Οκτ. 1930], «Ενέργεια αποβατικού αγήματος καταστροφής» ΕΠ [Νοεμ.-Δεκ. 1930], «Ενέργεια αποβατικού αγήματος καταστροφής» ΕΠ [Ιαν.-Φεβρ. 1931], «Το Πεζικόν και τα άλλα Όπλα» Στρατιωτική Επιθεώρηση [Φεβρ. 1938], «Ο Ηγήτωρ» ΣΕ [ Μάιος 1938], «Η Αξία των Ηθικών Δυνάμεων» ΣΕ [Οκτ. 1938], «Παρατηρήσεις επί του οπλισμού του πεζικού» ΣΕ [Φεβρ. 1939], «Τα Πρώτα Διδάγματα του Γερμανοπολωνικού Πολέμου» ΣΕ [Αυγ. 1939], «Η νεωτέρα τακτική» Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια [1937], «Η δράσις της Αεροπορίας εν συνδυασμώ με το Πεζικόν» ΜΣΝΕ [1937], «Ο χημικός πόλεμος παρά τοις αρχαίοις» ΜΣΝΕ [1937], «Συμπεράσματα εκ της συγκρίσεως της κατά τον πόλεμον 1914-1918 αποδόσεως των αγγλικών και γαλλικών αρμάτων» ΜΣΝΕ [1937], «Ο βακτηριολογικός πόλεμος» ΜΣΝΕ [1938], «Επίδρασις του εδάφους επί των στρατιωτικών επιχειρήσεων» ΜΣΝΕ [1938], «Τα άλματα του Πεζικού» ΜΣΝΕ [1938], «Το Πεζικόν εν αμύνη επί σταθεροποιηθέντων μετώπων» ΜΣΝΕ [1940], «Πώς διοικείται ο Έλλην στρατιώτης» ΜΣΝΕ [1940], «Ο πεζός και η μάχη» ΜΣΝΕ [1940]. Και τέλος τη 19η Μαρτίου 1935 κατέθεσε το βαρυσήμαντο προφητικό «Υπόμνημα Επί Της Αμύνης Των Συνόρων».
Χαρακτηρισμοί
Ο Σ. Μελάς έχει χαρακτηρίσει τον Κωνσταντίνο Δαβάκη ως «μοναδική σύνθεση προσόντων που σπάνια πάνε μαζί: Σπουδαίος «τρουπιέ», όπως λένε οι Γάλλοι, πολέμαρχος, καπετάνιος με καρδιά βουνό, αισιοδοξία τρελή, θάρρος απροσπέλαστο, διοικητής ασύγκριτος, χέρι δυνατό, θέληση αλύγιστη, αλλά και ιδιοφυία στρατηγική, κάτοχος του εδάφους όσο λίγοι διοικητές στρατευμάτων. Ακούραστος μελετητής και γνώστης βαθύτατος της τέχνης του πολέμου, πρωτεύων στις ξένες πολεμικές Ακαδημίες, δάσκαλος αξιωματικών σπάνιος, συγγραφεύς στρατιωτικός πρωτότυπος και πρωτοπόρος – ολόκληρη βιβλιοθήκη τα έργα του – μοναδικός ιχνηλάτης των ‘τακτικών καταστάσεων’, ξάστερος στην κρίση, ευφάνταστος και γοργότατος στη σύλληψη του σχεδίου κι εκτελεστής άμεσος, μεγάλος μαέστρος του ελιγμού, επίμονος και παράφορος στον αγώνα». (Η δόξα του ’40, σελ. 21). Ο Τζων Φρήμαν πίστευε πως ήταν ο θεωρητικός προφήτης της μηχανοκίνησης του στρατού, ένας «τροβαδούρος» των Τανκς.
Απόδοση τιμών Μετά τον θάνατό του η Ακαδημία Αθηνών τού απένειμε το αργυρό μετάλλιο της αυτοθυσίας, ενώ στους δήμους Καλλιθέας Αιγάλεω και Νικαίας υπάρχουν πλατείες με το όνομά του και μια προτομή του. Οδοί, προτομές και ανδριάντες του ήρωα υπάρχουν και στην Ήπειρο, αλλά και στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Λακωνία αφού υπάρχει προτομή του στα Κεχριάνικα και το ΚΕΕΜ Σπάρτης ονομάζεται προς τιμήν του Συνταγματάρχου Κωνσταντίνου Δαβάκη.

Η απελευθέρωση

ΑΘΗΝΑ. Ο ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ. ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ ΣΤΕΦΑΝΩΝ ΣΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ. ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ. ΠΙΣΩ, ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ. ΑΝΑΜΕΣΑ ΤΟΥΣ Ο ΑΝΤΙΝΑΥΑΡΧΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ (ΧΑΙΡΕΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ) ΚΑΙ Ο ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΧΕΝΡΙ ΜΕΙΤΛΑΝΤ ΟΥΙΛΣΟΝ.

Φτωχοποίηση και κάποιες διαπιστώσεις...

Οκ... Και να το ήθελες να πεις κανά δυό καλές κουβέντες δεν σου βγαίνουν ρε αδερφέ... Από την δεύτερη τετραετία και μετά το πράγμα χάλασε! Α...