Πετρογκράντ: Η ρωσική πρωτεύουσα πριν 100 χρόνια

Εκατό χρόνια πριν, αρχές του 1915. Είχαν περάσει δέκα χρόνια από την πρώτη επανάσταση, που όμως στην καθημερινότητα τίποτα δεν θύμιζε, ενώ ο Παγκόσμιος πόλεμος βρίσκεται στον πέμπτο μήνα. Πώς ήταν η ρωσική πρωτεύουσα την περίοδο πριν 

Πλήθος ανθρώπων μπροστά από το τμήμα σύνταξης μιας εφημερίδας διαβάζει ειδήσεις του πολέμου, 1915. Πηγή: Ullstein/Vostock-Photo

Η προ της επανάστασης περίοδος της ρωσικής ιστορίας είχε ως χαρακτηριστικά τον «στεγνό νόμο» (ποτοαπαγόρευση), τις ουρές στα μαγαζιά και την αντικατάσταση της αντρικής εργασίας με τη γυναικεία. Ενώ σχηματίζονταν ουρές για την αγορά τροφίμων, αισθητή ήταν αύξηση της πελατείας στα ακριβά εστιατόρια, και της προτίμησης στα ασημένια σερβίτσια, στα κοσμήματα και στα λουλούδια.

Η εξωτερική εντύπωση ήταν πως όλα στη χώρα έβαιναν καλώς. Ο στρατός, ο οποίος συμμετείχε στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, ήταν έτοιμος να επιτεθεί στο Βερολίνο. Ο ρώσος αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄ τον περισσότερο καιρό απονέμει παράσημα ή επιθεωρεί τα στρατιωτικά νοσοκομεία. Ο διάδοχος αισθάνεται καλά και είναι εύθυμος. Το Κοινοβούλιο στηρίζει σε όλα τον τσάρο, η κυβέρνηση και ο στρατός διακατέχονται από αίσθημα πατριωτισμού και τίποτε δεν προμηνύσει τη δυστυχία που θα ακολουθήσει.

Μέσα από τα καθημερινά γεγονότα της ζωής στο Πετρογκράντ, είναι δύσκολο να εντοπιστούν οι πηγές της επερχόμενης μεγάλης αναταραχής. Μέχρι τη νέα επανάσταση του 1917, κατά την οποία θα βρεθούν στην εξουσία οι κομουνιστές, απέμεναν δύο ολόκληρα χρόνια.

Η κατάσταση στα μετόπισθεν

Ο πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη, αλλά στα θέατρα του Πετρογκράντ, ιδιαίτερα στις πιο δημοφιλείς παραστάσεις, ήταν δύσκολο να βρει κανείς εισιτήριο. Στην έναρξη της σεζόν, στο ρεστοράν Villa Rode που τότε ήταν στη μόδα, μαζευόταν «όλο το Πετρογκράντ».

100 χρόνια από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο

Στην πόλη, η οποία βρισκόταν στα όρια της πείνας και όπου το πρωί σχηματίζονταν ουρές για κρέας και ζάχαρη, ενώ σε κάποια σημεία είχαν αρχίσει ήδη οι ελλείψεις σε ψωμί, στην πόλη όπου κάθε μέρα έφταναν δεκάδες ειδοποιήσεις για θανάτους στρατιωτών, πήγαιναν πολύ καλά οι πωλήσεις λουλουδιών. Τα ανθοπωλεία απέκτησαν νέα πελατεία η οποία ήταν αρκούντως γενναιόδωρη και πρόθυμη να ξοδέψει οποιοδήποτε ποσό.

Παρά τον πόλεμο, ο κόσμος στο Πετρογκράντ ήταν ντυμένος με την τελευταία λέξη της παρισινής μόδας. Στον αέρα αιωρούταν η μυρωδιά ακριβών αιγυπτιακών τσιγάρων και του δημοφιλούς αρώματος Guerlain.

Τη μεγαλύτερη ζήτηση όμως παρουσίαζαν τα κοσμήματα. Καθημερινά οι κοσμηματοπώλες κέρδιζαν εκατοντάδες χιλιάδες ρούβλια. Αγοράζονταν κυρίως καλά, ακριβά κομμάτια, καθώς τα απλά δεν είχαν ζήτηση, με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί έλλειψη σε διαμάντια. Τεράστια ήταν η ζήτηση και για τα ασημένια μαχαιροπήρουνα και σερβίτσια. Ήταν σαφές ότι ο κόσμος επεδίωκε να προστατεύσει τις οικονομίες του από τον πληθωρισμό.

«Στεγνός νόμος»

Στις 20 Αυγούστου 1914, λίγο μετά την κήρυξη του πολέμου, η Ρωσία μπήκε για πρώτη φορά στην ιστορία της στην εποχή της ποτοαπαγόρευσης, του λεγόμενου «στεγνού νόμου». Από τα έσοδα του προϋπολογισμού του καιρού πολέμου χάθηκε άμεσα το 1/5 των εσόδων. Η αστυνομία ξεκίνησε προσπάθειες για την καταπολέμηση του αλκοολισμού και η ρωσική κοινωνία ν’ αναζητεί τρόπους να παρακάμψει τις απαγορεύσεις. Ο στεγνός νόμος γέννησε την κερδοσκοπία, τη μυστική παραγωγή αλκοολούχων και τη χρήση υποκατάστατων.

Μισθοί και κόστος ζωής στη ρωσική πρωτεύουσα πριν από έναν αιώνα

Ο νόμος είχε κενά, καθώς επιτρεπόταν η πώληση αλκοόλ για τις ανάγκες των νοσοκομείων. Το αλκοόλ για τις κλινικές αρχικά δεν θεωρούνταν ποτό και πωλούνταν ελεύθερα στα φαρμακεία με αποτέλεσμα αυτά να αναγκαστούν ν’ αυξήσουν τις ετήσιες παραγγελίες τους στο δεκαπλάσιο. Οι μυημένοι αλκοολικοί χρησιμοποιούσαν είδη παρασκευάσματα για την προστασία των μαλλιών που η σύνθεσή τους αποτελούνταν κατά 70% από αλκοόλ. Οι εργάτες αγόραζαν στα φαρμακεία φτηνές κολόνιες.

Στους τιμοκαταλόγους των μεγάλων εστιατορίων εμφανίστηκαν νέα στοιχεία: «Λουλούδια – 25 ρούβλια», «Αυτοκίνητο – 50 ρούβλια». Όλοι γνώριζαν, ότι αυτό σημαίνει αλκοόλ. Στις τσαγερί, έλεγαν στον πελάτη: «Το τσάι 8 καπίκια, και το γλυκό του κουταλιού 1 ρούβλι!». Το «γλυκό του κουταλιού» ήταν ένα ποτηράκι χανζά, δηλαδή υποκατάστατο της βότκας. Η «μια κούπα σοκολάτα», ήταν μια κούπα ειδικού βερνικιού με αλκοόλ. Ένα «πιάτο οκρόσκα» (κρύα σούπα λαχανικών), ήταν σπιτική μπίρα. Στα περίχωρα του Πετρογκράντ δεν υπήρχε φτωχικό διαμέρισμα, στο οποίο να μην παρασκεύαζαν υποκατάστατα βότκας.

Η ποτοαπαγόρευση στο Πετρογκράντ οδήγησε στο να πηγαίνουν εκατομμύρια ρούβλια από τον κρατικό προϋπολογισμό στις τσέπες των κερδοσκόπων.

Γυναίκες: Οι τέλειοι εργάτες

Η εφημερίδα Petrográdskiy Listók (Φύλλο του Πετρογκράντ) αναφέρει: «Στις 3 Ιανουαρίου στη γέφυρα της Αγίας Τριάδας το χιόνι στις χωματερές των περιχώρων μεταφερόταν από άμαξες με άλογα τις οποίες χειρίζονταν γυναίκες. Η τάξη και η πλήρης απουσία οποιασδήποτε βωμολοχίας εξέπλητταν τους περαστικούς. Αποδεικνύεται πως οι ανάδοχοι του έργου για τον καθαρισμό των δρόμων και πλατειών από το χιόνι, βρήκαν στις γυναίκες τους τέλειους εργάτες».

Οι γυναίκες δεν αντικατέστησαν μόνο τους επιστρατευμένους στο μέτωπο μεταφορείς, θυρωρούς, οδοκαθαριστές, σερβιτόρους, υπεύθυνους μπουφέ, γραφείς, εισπράκτορες, αλλά στελέχωσαν το 1/3 των εργαζόμενων στις βιομηχανίες. Οι άντρες βρίσκονταν είτε στο μέτωπο, είτε απασχολούνταν στις καλλιέργειες και τα εργοστάσια. Οι εργαζόμενες σε αυτές τις δουλειές λάμβαναν μικρότερες αμοιβές απ’ τους άντρες και εργάζονταν κυρίως στη μεταφορά και διανομή.

Όσον αφορά τις τιμές, αυτές στη διάρκεια του πολέμου αυξήθηκαν κατά μέσο όρο στο διπλάσιο ή και λίγο παραπάνω, ενώ σε ορισμένα προϊόντα ακόμη πιο πολύ (το βούτυρο στοίχιζε 8 φορές περισσότερο, η ζάχαρη και το αλάτι 5 φορές). Την ίδια ώρα, οι μισθοί αυξάνονταν με πιο αργούς ρυθμούς (φτάνοντας περίπου στο διπλάσιο)

πηγή: Η Ρωσία τώρα

1ου μ.Χ αιώνας : Βρέθηκε το αρχαιότερο ελληνικό Eυαγγέλιο

Προσωπίδα αιγυπτιακής μούμιας του 1ου αιώνα,  φτιάχθηκε με πάπυρο που περιείχε αποσπάσματα του Ευγγελίου στα ελληνικά 

Ιανουάριος 20, 2015.

Θραύσμα παπύρου που βρέθηκε σε αρχαία αιγυπτιακή  προσωπίδα μούμιας περιέχει το παλαιότερο αντίγραφο του Ευαγγελίου που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα.

Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι εντόπισαν το κομμάτι του παπύρου, στο οποίο είχε απόσπασμα από το Ευαγγέλιο, γραμμένο στην ελληνική γλώσσα, ως υλικό για να φτιάξουν μια προσωπίδα σε αιγυπτιακή μούμια.

«Έχουμε ανακτήσει αρχαία κείμενα από τον πρώτο, τον δεύτερο και τον τρίτο αιώνα. Όχι μόνο χριστιανικά κείμενα, όχι μόνο βιβλικά αποσπάσματα, αλλά και κλασικά ελληνικά κείμενα και έγγραφα, εγκόσμια έγγραφα και επιστολές», δήλωσε ο CraigEvans καθηγητής των Μελετών της Καινής Διαθήκης στο Acadia Divinity Collegeόπως είπε στο Live Science.

Οι ερευνητές αναλύοντας τα κείμενα που βρέθηκαν στην προσωπίδα της μούμιας, τα αντέγραψαν προκειμένου να διαπιστώσουν εάν τα κείμενα  που είναι γραμμένα και ανήκουν στο Ευαγγέλιο του Μάρκου έχουν υποστεί αλλαγές με την πάροδο του χρόνου.

Έτσι διαπίστωσαν ότι :

«Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι τα πρωτότυπα κείμενα και τα πρώτα αντίτυπά τους ήταν σε κυκλοφορία για εκατό χρόνια ή σε καλύτερη περίπτωση για 200 χρόνια», δήλωσε ο Έβανς.

«Ένας αντιγραφέας που δημιουργούσε ένα αντίγραφο κατά τον τρίτο αιώνα προφανώς θα είχε στη διάθεσή του πρωτότυπα κείμενα του πρώτου αιώνα ή αντίγραφα του δεύτερου αιώνα», είπε ο καθηγητής (διαπιστώνοντας διαφορές και ομοιότητες).

Αντιδράσεις για τη λήψη των αρχαίων κειμένων από την προσωπίδα της μούμιας

Κομμάτι Παπύρου από το Ευαγγέλιο του Θωμά στα ελληνικά κατά τον 3^ο αιώνα μ.Χ. (κλικ στη φωτό για μεγέθυνση)

Παρά το γεγονός ότι η ανακάλυψη του Evans δεν είναι αμελητέα, εντούτοις πολλοί μελετητές  στον κόσμο της αρχαιολογίας διαφώνησαν  με τη διάλυση της αρχαίας προσωπίδας της μούμιας για την πρόσβαση στα κείμενα του παπύρου.

Άλλοι, ιστορικοί μελετητές των χριστιανικών κειμένων αντέδρασαν με τη δημοσίευση των κειμένων του ευαγγελίου του πρώτου αιώνα.

Ο Brice Jones, υποψήφιος διδάκτωρ της Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Κονκόρντια (Concordia University) ανησυχεί με τους απολογητές οι οποίοι συχνά «παρουσιάζουν όχι ακαδημαϊκές πιστοποιήσεις» και αυτό είναι μέρος του προβλήματος με τις ιδιωτικές συλλογές, που αρνούνται  στους ανθρώπους του κόσμου να δουν την κληρονομιά τους με την απόκρυψή τους, ενώ πρέπει να εμφανίζονται δημόσια και να αποτελούν αντικείμενο μελέτης και απόλαυσης.

Στο blog του έγραψε:  «Η επιστημονική κοινότητα θα πρέπει να έχει όλο και μεγαλύτερη επίγνωση των πρακτικών αυτών, πως τα αντικείμενα αυτά χρησιμοποιήθηκαν καθώς και τις θρησκευτικές ατζέντες που βρίσκονται πίσω από αυτά».

Η Roberta Mazza, λέκτορας Κλασικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ (University of Manchester) έγραψε στο blog  της σχετικά με την ανακάλυψη του Evans:

«Αυτοί οι άνθρωποι δεν κάνουν καμία καλή υπηρεσία στο κοινό και στην πολιτιστική  μας κληρονομιά. Το κοινό παρακολουθεί τις ιστορίες φαντασίας για ανάκτηση αποσπασμάτων παπύρου και την ημερομηνία τους καθώς και την αναζήτηση των πρωτότυπων χριστιανικών κειμένων»...

--

 © mikres-ekdoseis- Γιῶργος  Ἐχέδωρος

Τώρα πέθανες και τώρα γεννήθηκες: το ορφικό έλασμα της Πέλιννας

Τα δύο ορφικά ελάσματα που βρέθηκαν στην Πέλιννα (ή Πελινναίον, σημερινό Παλαιογαρδίκι) ήταν τοποθετημένα επάνω στο στήθος νεκρής γυναίκας (τέλος 4ου αιώνα π.Χ.). Ένα μικρό άγαλμα μαινάδας βρέθηκε στον ίδιο τάφο. Από το ένα έλασμα λείπουν οι στίχοι 4 και 7. Ίσως το μικρότερο από τα ελάσματα να χαράχτηκε πρώτο, αλλά, επειδή το κείμενο δεν χώρεσε ολόκληρο, ξαναγράφτηκε στο μεγαλύτερο έλασμα. Τα ελάσματα έχουν τη μορφή κισσού, όπως αυτός παριστάνεται σε αγγειογραφίες. Μοιάζουν όμως και σαν καρδιές.


 

Ο κισσός ήταν σύμβολο του Διονύσου, ο οποίος αποκαλείται αλλού κισσοφόρος, κισσόβρυος, κισσοχαίτης, ενώ η καρδιά ήταν το μόνο κομμάτι του Διόνυσου που δεν κατασπάραξαν οι Τιτάνες: από αυτήν αναγεννήθηκε ο θεός στον ορφικό μύθο. Ο Παυσανίας (2.37.2-2) κάνει λόγο για μια καρδιά από ορείχαλκο σε σχέση με τα μυστήρια της Λέρνας.

Κάποιος που δεν κατονομάζεται απευθύνεται στο νεκρό σε δεύτερο πρόσωπο. Μπορεί να είναι κάποια θεότητα του Κάτω Κόσμου, ο Ορφέας, η ίδια η πινακίδα ή κάποιος συμμετέχων στην κηδεία, πιθανότατα ο ορφικός ιερέας. Η φράση «τούτη δω τη μέρα» παραπέμπει στην ημέρα της ταφής, επομένως η τελευταία εκδοχή ενισχύεται. Ότι έχουμε να κάνουμε με την ημέρα της κηδείας φαίνεται από ολόκληρο τον 1ο στίχο, αλλά και από την αναφορά στο γάλα και το κρασί, συνηθισμένες νεκρικές προσφορές. Το κείμενο επομένως μπορεί να επαναλαμβάνει γραπτώς λόγια που λέγονταν προφορικά στη διάρκεια της τελετής της ταφής (λεγόμενα). Εντούτοις τίποτα δεν αποκλείει τα ίδια ή παρόμοια λόγια να εκφωνούνταν και στις τελετές μύησης, όσο ο μύστης ζούσε ακόμη, αφού κατά κάποιο τρόπο η μύηση είναι μια προετοιμασία για την μελλοντική κάθοδο του μυούμενου στον Κάτω Κόσμο.

Η έκφραση «τούτη δω τη μέρα» δίνει επίσης μια αίσθηση του επείγοντος: η στιγμή του θανάτου είναι κρίσιμη για την τύχη του νεκρού στον Κάτω Κόσμο, ένα μοναδικό και σύντομο πέρασμα και μια ευκαιρία για την αιώνια ζωή που δεν πρέπει να χαθεί. Την ίδια αίσθηση του επείγοντος δίνουν οι ρηματικοί τύποι ἔθορες, ἔπεσες, ἔθανες (αντί του αναμενόμενου τέθνηκας), όπου ο αόριστος τονίζει τη μοναδικότητα και το στιγμιαίο χαρακτήρα της περίστασης. Η αίσθηση του επείγοντος δίνεται και σε άλλες πινακίδες με επιρρήματα όπως ὦκα, αἶψα (Ιππώνιο, Πετηλία).


Αρχαίο κείμενο
Νῦν ἔθανες καὶ νῦν ἐγένου, τρισόλβιε, ἄματι τῶιδε.
εἰπεῖν Φερσεφόναι σ’ ὅτι Β<άκ>χιος αὐτὸς ἔλυσε.
τα{ι}ῦρος εἰς γάλα ἔθορες.
αἶψα εἰς γ<ά>λα ἔθορες.
κριὸς εἰς γάλα ἔπεσ<ες>.
οἶνον ἔχεις εὐδ<α>ίμονα τιμὴ<ν>
κἀπιμένει σ’ ὑπὸ γῆν τέλεα ἅσσαπερ ὄλβιοι ἄλλοι.

Μετάφραση
Τώρα πέθανες και τώρα γεννήθηκες, τρισόλβιε, τούτη δω τη μέρα.[1]
Στην Περσεφόνη να πεις ότι σ’ απελευθέρωσε ο ίδιος ο Βάκχος.[2]
Ταύρος στο γάλα πήδηξες.
Γοργά στο γάλα πήδηξες.
Κριάρι στο γάλα έπεσες.[3]
Έχεις κρασί για ευδαίμονα τιμή[4]
και κάτω απ’ τη γη σε περιμένει βραβείο σαν των άλλων ολβίων.
----------------------------------------------------------------------------------------

[1] Την ίδια μέρα ο νεκρός πεθαίνει και αναγεννιέται. Αναγεννιέται ως θεός ή ήρωας, όπως φαίνεται από αντίστοιχους μακαρισμούς σε άλλα ορφικά κείμενα, γιατί εγκαταλείπει τον κύκλο των ενσαρκώσεων και μεταφέρεται στον αιώνιο κόσμο των θεών, όπου είναι και οι άλλοι «όλβιοι». Γι’ αυτό και αξίζει να θεωρείται τρισευτυχισμένος, αφού απελευθερώθηκε (χάρη στον Βάκχο) από την ανθρώπινη κατάσταση (βλ. επόμενο στίχο). Το «τρισόλβιος» είναι ένα εμφατικό επίθετο που χρησιμοποιείται συχνά σε τελετουργικούς μακαρισμούς και σε σχέση με τα μυστήρια και τη μακαριότητα που χαρίζει η γνώση που προκύπτει από αυτά για τους μύστες. Το επίθετο δένει και με το «ευδαίμονα» του στίχου 6, αλλά και με τους ολβίους (μακάριους) του στίχου 7. Σε πινδαρικό απόσπασμα (137 Maehl.) έχουμε παρόμοια φρασεολογία σε σχέση με τα Ελευσίνια: όποιος μυήθηκε σ’ αυτά είναι όλβιος, επειδή όταν πεθάνει, την ίδια στιγμή θα γνωρίσει την αρχή της ζωής που δίνει ο Δίας. Πβ. Σοφ. απ. 837 Radt, ομηρικός ύμνος στη Δήμητρα 480 κ.α. Ο όλβος του μυημένου, συνεπώς, δεν προκύπτει μόνο από τη χαρά της αιώνιας ζωής που τον περιμένει μετά το θάνατο, αλλά και από τη γνώση της αλήθειας για τη ζωή, τον εαυτό του και τους θεούς που αποκτά όσο ζει χάρη στη μύησή του.
Ο αριθμός τρία στο «τρισόλβιος» μπορεί να μην χρησιμοποιείται μόνο για να δώσει έμφαση, αλλά και επειδή ο ίδιος (και τα πολλαπλάσιά του) είναι «μαγικός» αριθμός. Παρακάτω το μοτίβο της πτώσης στο γάλα επαναλαμβάνεται τρεις φορές. Σε παρόμοια συμφραζόμενα πβ. Πίνδ., Ολ. 2.75 κ.εξ., Εμπεδ. Β 115.6 D-K, Πλάτων, Φαίδρος 249Α, Μακρόβ., Som. Sc. 1.11.8 κ.εξ. κ.α.

[2] Η Περσεφόνη είναι η βασίλισσα του Κάτω Κόσμου, κόρη του Δία και της Δήμητρας, σύζυγος του Άδη-Πλούτωνα, ο οποίος την απήγαγε σε ένα λιβάδι, στην κοινή ελληνική παράδοση. Το ότι περνά ένα μέρος της ύπαρξής της στον Άδη και ένα μέρος στην επιφάνεια της γης συμβολίζει την αναγέννηση των καρπών και σε ένα ευρύτερο επίπεδο της ίδιας της ζωής. Γι’ αυτό και η Περσεφόνη (και η Δήμητρα) συχνά παίζει ρόλο στα μυστήρια που υπόσχονται μια ευτυχισμένη αιώνια ζωή μετά θάνατον (π.χ. Ελευσίνια, Ορφικοί).
Η ορφική εκδοχή του μύθου είναι πολύ διαφορετική: ο Δίας βιάζει τη Δήμητρα, η οποία γεννά την Περσεφόνη. Στη συνέχεια ο Δίας βιάζει και την Περσεφόνη από την οποία γεννιέται ο Διόνυσος-Βάκχος. Ο Διόνυσος σπαράζεται από τους Τιτάνες εκτός από την καρδιά του. Ο Δίας κεραυνώνει τους Τιτάνες και από τη στάχτη τους δημιουργείται το ανθρώπινο γένος. Συνεπώς στους Ορφικούς και οι δύο θεότητες (μητέρα-γιος) παίζουν σημαντικό ρόλο στα μυστήρια και την εσχατολογία. Η ψυχή του νεκρού πρέπει να διαβεβαιώσει την Περσεφόνη ότι την απελευθέρωσε (ἔλυσεν) ο ίδιος ο Βάκχος. Μόνο έτσι θα γίνει δεκτή στην αιώνια ευτυχία. Σ’ αυτά τα συμφραζόμενα δεν είναι τυχαίο το συχνό επίθετο του Βάκχου Λυσεύς, Λύσιος (αυτός που ελευθερώνει), Ἐλευθερεύς. Η διαβεβαίωση της ψυχής έχει διπλό νόημα: η ψυχή απελευθερώθηκε και από τον κύκλο των γεννήσεων μέσω του θανάτου του σώματος, της μύησης και της καθαρής ζωής που διήγαγε, αλλά και πήρε συγχώρηση από τον Βάκχο για το προπατορικό ανθρώπινο αμάρτημα των Τιτάνων σε βάρος του. Μόνο τότε και η μητέρα του Βάκχου, η Περσεφόνη, θα συγχωρήσει την ψυχή και θα την κάνει δεκτή στο βασίλειό της (πβ. Πίνδαρος απ. 133 Maehl., οἷσι δὲ Φερσεφόνα ποινὰν παλαιοῦ πένθεος δέξεται...). Ωστόσο η προσωπικότητα της Περσεφόνης έχει και μια άλλη διάσταση: οι άνθρωποι έχουν μέσα τους και το διονυσιακό στοιχείο (τα κομμάτια του θεού που κατασπάραξαν οι Τιτάνες), επομένως κατά κάποιο τρόπο η Περσεφόνη είναι «μητέρα» και των ανθρώπων. Πβ. τη φράση της ψυχής Μᾶτερ, ἐμᾶς ἐπάκουσον εὐχᾶς προς την Περσεφόνη σε κείμενο από τους Θουρίους. Στα αγγεία από την Απουλία πολλές φορές ο Διόνυσος και η Περσεφόνη μαζί με άλλες θεότητες εμφανίζονται, για να διασφαλίσουν το πέρασμα και την αποδοχή της ψυχής στον Κάτω Κόσμο. Πβ. την εικονογραφία από τους λεγόμενους λοκρικούς πίνακες.
Είναι ενδιαφέρον εδώ το πώς ο Πλάτων αντλεί από τις ορφικές ιδέες και τις προσαρμόζει στο δικό του φιλοσοφικό σύστημα, χρησιμοποιώντας την ορολογία των μυστηρίων: συνιστά τον καθαρμό του σώματος στη διάρκεια της ζωής, προκειμένου να κερδίσει κανείς γνώση κατά τη στιγμή του θανάτου, όταν η θεότητα μας ελευθερώνει από τα δεσμά του σώματος (Φαίδων 67Α). Η έσχατη κάθαρσις είναι η απελευθέρωση της ψυχής από το σώμα. Τελικά, όμως, η απελευθέρωση αυτή (λύσις) δεν συνδέεται μόνο με το θάνατο, αλλά και με τη φιλοσοφία (67D, 82D). Η φιλοσοφική μύηση ισοδυναμεί με την τελετουργική.
Τέλος να σημειωθεί ότι η εμφάνιση της ψυχής μπροστά στην Περσεφόνη μοιάζει να αποτελεί το επόμενο στάδιο από εκείνο που είδαμε στο κείμενο του Ιππωνίου: εκεί η ψυχή εμποδίζεται από τους φύλακες της πηγής και πρέπει να πει το σωστό σύνθημα. Εδώ η ψυχή φαίνεται να έχει ήδη περάσει αυτό το στάδιο και να έχει φτάσει μπροστά στην ίδια τη βασίλισσα του Άδη για την τελική κρίση. Ο στίχος 2, σ’ αυτή την περίπτωση, είναι και πάλι ένα (άλλο) συνθηματικό που πρέπει να γνωρίζει η ψυχή.

[3] Δεν είναι σαφές τι σημαίνουν αυτοί οι στίχοι, αν και φυσικά για τους μυημένους η σημασία τους θα ήταν προφανής. Παρόμοιες εκφράσεις υπάρχουν σε ορφικά κείμενα από τους Θουρίους, αν και εκεί γίνεται λόγος για κατσίκι: ἔριφος ἐς γάλ΄ ἔπετον. Στις ταφικές τελετές γίνονταν σπονδές γάλακτος. Ορισμένοι υποθέτουν τελετουργικό λουτρό μύησης με καταβύθιση σε γάλα ή γαλακτόχρωμο υγρό. Σε ορισμένες ανατολικές τελετές μύησης θυσιαζόταν ένα κατσικάκι και μετά μαγειρευόταν σε γάλα, μια πρακτική που απαγορεύει ρητά η Παλαιά Διαθήκη (λ.χ. Δευτ. 14.21). Ωστόσο ταύρος ή κριάρι δεν αναφέρονται σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Ο Απουλήιος (Met. 11.10) αναφέρει ότι σε τελετή της Ίσιδας ένας από τους μετέχοντες κρατά χρυσό ποτήρι σε σχήμα θηλής από το οποίο κάνει σπονδές γάλακτος. Γάλα κατανάλωναν και στη λατρεία του Άττη με τη συνοδεία χαράς, στεφάνων και μεταφορικών εικόνων της ανόδου της ψυχής στους θεούς, ενώ οι πιστοί παρομοιάζονται με νεογέννητα (φιλόσοφος Σαλλούστιος, De diis 4). Οι μαινάδες έπιναν γάλα θηλάζοντας από άγρια ζώα. Στην περίφημη Βίλα των Μυστηρίων στην Πομπηία εικονίζεται θηλυκό πλάσμα που μοιάζει με Πάνα να προσφέρει το μαστό της σε ελαφάκι. Στην αιγυπτιακή παράδοση η ψυχή του νεκρού εικονίζεται να θηλάζει από το μαστό της Ίσιδας. Σε διάφορες μαγικές επωδές πάνω σε μολύβδινα φύλλα εμφανίζονται φράσεις όπως «ο καιρός του θηλασμού», «βγάζει τον τράγο από τον κήπο της Περσεφόνης», «θηλασμός από την αιώνια πηγή του ανθηρού γάλακτος». Οι επωδές αυτές έχουν πολλά σύμβολα που ξαναβρίσκουμε σε ορφικά κείμενα και επιπλέον έχουν ανευρεθεί στις ίδιες περιοχές (Μεγάλη Ελλάδα, Κρήτη). Οι μαινάδες του Διόνυσου χτυπούν το έδαφος και ξεπηδούν πηγές γάλακτος, κρασιού, μελιού: όλα αυτά αποτελούν θεμελιώδη συστατικά των νεκρικών προσφορών. Κατά μια άποψη εδώ η λυτρωμένη ψυχή του μύστη στον Κάτω Κόσμο ορμά μεταφορικά και συμβολικά να πιει γάλα από το μαστό της «μητέρας» Περσεφόνης ως σύμβολο της αναγέννησής του, σαν πεινασμένο νεογνό. Από την άλλη το κατσίκι, ο ταύρος και το κριάρι είναι ιερά ζώα του Διόνυσου και είδαμε ότι ο μυημένος ταυτίζεται με το θεό του, γίνεται κι ο ίδιος ένας βάκχος. Ο Διόνυσος μεταμορφώνεται σε κατσίκι, για να γλιτώσει από την οργή της Ήρας. Αποκαλείται Ερίφιος στο Μεταπόντιο, ενώ οι μετέχοντες στη λατρεία του Άδωνη, ενός θεού που επίσης πεθαίνει, αποκαλούνται έριφοι. Ο Πενθέας βλέπει το Διόνυσο ως ταύρο. Στην Ελέα οι γυναίκες αποκαλούσαν τελετουργικά τον θεό «άξιε ταύρε». Σε απεικονίσεις ένα κριάρι εμφανίζεται συχνά μαζί με τον Βάκχο.
Σε άλλα συμφραζόμενα το γάλα είναι σύμβολο αφθονίας (ο Δίας πίνει γάλα από το κέρας της Αμάλθειας). Άλλοι ερμηνεύουν τις εκφράσεις ως παροιμίες που φανερώνουν την εκπλήρωση μιας βαθιάς επιθυμίας, οι οποίες πέρασαν στο λεξιλόγιο των μυστηρίων και απέκτησαν εσωτερικό νόημα. Η έκφραση θα μπορούσε να προέρχεται από τη γλώσσα των βοσκών, αλλά ταιριάζει περισσότερο στο κατσίκι των κειμένων από τους Θουρίους, αν και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια γκροτέσκα επέκτασή της στον ταύρο και το κριάρι στην περίπτωση της Πέλιννας. Το κατσικάκι ήταν σύμβολο της αγνότητας (όπως ο αμνός για τους Χριστιανούς) και θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει τους μυημένους που στο θάνατο αναγεννιούνται αγνοί σαν κατσικάκι που θηλάζει. Ρήματα όπως το πίπτω και το θρώισκω χρησιμοποιούνται στην αρχαία λογοτεχνία σε συμφραζόμενα για τη βίαιη στιγμή της γέννησης (π.χ. πήδησε στο φως, πήδησε από τα σκέλια της μητέρας του, έπεσε ανάμεσα στα πόδια της γυναίκας κ.τ.λ.). Δεν ξέρουμε πώς να συνδέσουμε όλες αυτές τις σκόρπιες πληροφορίες κι έτσι το νόημα των στίχων παραμένει σκοτεινό.

[4] Το κρασί είναι το σήμα κατατεθέν του Διονύσου και στις ορφικές Ραψωδίες αποκαλείται ο ίδιος κρασί. Η λέξη «τιμή», πάλι, επανεμφανίζεται πολλές φορές σχετιζόμενη με τις ιδιαίτερες απολαύσεις που περιμένουν τους εκλεκτούς στον Άλλο Κόσμο. Η αναφορά εδώ στον οίνο ολοκληρώνει την ευδαιμονία του μύστη και στη ζωή και στο θάνατο. Στον πάπυρο Gurob ο μύστης πίνει κρασί στη διάρκεια της τελετής σε συμφραζόμενα απελευθέρωσης, με τον Διόνυσο να παρουσιάζεται ως θεός-σωτήρας. Το κρασί σ’ αυτό το πλαίσιο δεν είναι απλώς μια επιφανειακή ευχαρίστηση: μετουσιώνεται σε ένα ποτό της αθανασίας. Το να πίνεις κρασί είναι σαν πίνεις τον ίδιο τον θεό (Κικέρων, Nat. deor. 3.41). Σε ιταλικό αγγείο ο Διόνυσος με θαυματουργό τρόπο κάνει τα τσαμπιά να στάζουν κρασί σε κούπες. Μια γυναίκα-μύστης πλησιάζει για να συλλέξει το κρασί σε έναν μεγαλύτερο κρατήρα: η συμμετοχή στα μυστήρια αποτελεί ένα είδος μετοχής στον παράδεισο ήδη κατά τη ζωή πάνω στη γη. Παράλληλα η σπονδή κρασιού πρέπει να ήταν μέρος και της ταφικής τελετής. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν άκρατος οίνος, σε αντίθεση με το νερωμένο κρασί των συμποσίων. Τα οστά των νεκρών πλένονταν με κρασί. Κρασί καταναλωνόταν και στο νεκρικό δείπνο. Σε ταφικούς κρατήρες από την Απουλία κρασί, τσαμπιά, τύμπανα, θύρσοι και σάτυροι εμφανίζονται σαν να συγχέονται ο θρήνος και η έκσταση. Στην κορύφωσή της έκστασης ο πιστός απελευθερώνεται. Η ψυχή ομοίως απελευθερώνεται από τον θεό στη μύηση και στο θάνατο. Ωστόσο το κρασί και η διαρκής εκστατική μέθη είναι και μέρος της απόλαυσης του εκλεκτού στην αιώνια ζωή, μια αντίληψη που ειρωνεύεται ο Πλάτων στην Πολιτεία (363 CD). Ο μύστης παρακάθεται σε ένα αιώνιο συμπόσιο με τους θεούς και τους άλλους μύστες του θιάσου του (όλβιοι).
πηγή

Η μάχη της Ντρε (Battle of Dreux) 1592

Γράφει ο Περικλής Λιβάς

Οι θρησκευτικοί πόλεμοι της Γαλλίας ξέσπασαν το δεύτερο ήμισυ του 16^ου αιώνα, μεταξύ των ετών 1562 και 1594 περίοδο κατά την οποία οι Ουγενότοι (Γάλλοι Προτεστάντες) είχαν καταλάβει μεγάλο αριθμό πόλεων, οπότε και διεξήχθησαν πολυάριθμοι εμφύλιοι Καθολικών και Προτεσταντών. Εκείνη την ταραγμένη περίοδο της ιστορίας, η Αικατερίνη των Μεδίκων, χήρα του Ερρίκου Β᾽, πάσχιζε απελπισμένα να διατηρήσει την εξουσία που βρισκόταν στα χέρια της μοναρχίας των Βαλουά. Για να το πετύχει αυτό μηχανεύτηκε την διασπορά διχόνοιας στους κόλπους των αντιμαχομένων θρησκευτικών φατρίων.

Η μάχη της Ντρε, ήταν η μόνη μεγάλη σύρραξη κατά την οποία μάλιστα, αμφότεροι οι αντίπαλοι στρατηγοί αιχμαλωτίστηκαν. Ο στρατός των Καθολικών, υπό την διοίκηση των Duc de Guise και Constable de Montmorenci, επικράτησε των Προτεσταντών, τους οποίους διοικούσε ο Louis Ι of Bourbon, μετά από ιδιαίτερα σκληρή μάχη.

Gaspard-II-de-coligny

Το 1562 το κίνημα των Ουγενότων, μελών της Προτεσταντικής Εκκλησίας, εκπροσωπούσαν ο Πρίγκηπας του Κοντέ (Prince of Condé) Louis Ι of Bourbon και ο Γάλλος ναύαρχος (Admiral of France) Gaspard de Coligny. Αρχικά το κίνημα ταυτίστηκε με την εναντίωση στον απολυταρχισμό με τον οποίο ασκούσαν την εξουσία οι εκπρόσωποι της Καθολικής Εκκλησίας. Καθώς η διαμάχη αυξανόταν μακραίνοντας παράλληλα σε διάρκεια και με κάθε ειρηνευτική προσπάθεια να αποσκοπεί εναντίον της εκστρατείας των Ουγενότων, μετουσιώθηκε σε αγώνα επιβίωσης για τους στυλοβάτες της, ενώ η ιδεαλιστική της βάση, βαθμιαία διαλύθηκε.

Αυτό φανερώνεται κατά κάποιο τρόπο από το γεγονός ότι ο βασιλέας της Ναβάρρας και ακολούθως βασιλέας Ερρίκος Δ᾽ της Γαλλίας, ο οποίος ηγήθηκε της φατρίας των Ουγενότων προς το τέλος των πολέμων, πείστηκε τελικά να προβεί στην αποκήρυξή τους, κάτι το οποίο θα του επέτρεπε να επιστρέψει στους κόλπους του Καθολικισμού. Όταν ξεκίνησαν οι πόλεμοι, η Καθολική φατρία, ή Κοινωνία όπως ήταν γνωστή, ελεγχόταν από την οικογένεια Guise, τον Duke Francis και τον αδελφό του Cardinal of Lorraine. Για την Κοινωνία των Καθολικών όμως ίσχυε ότι καλός ήταν μόνο ο νεκρός Προτεστάντης και ήταν αποφασισμένοι να εξαλείψουν την αίρεση αυτή από την Γαλλία.

Duke of Guise

Η δολοφονία του Προτεσταντικού εκκλησιάσματος από τον Duke of Guise, γνωστή ως σφαγή του Βασσύ τον Μάρτιο του 1562, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην έναρξη των πολέμων και την διάλυση της εύθραυστης συμμαχίας μεταξύ των αντιπάλων. Ένας άλλος σημαντικός παράγων που βοήθησε στην ανάφλεξη της έντασης, ήταν το γεγονός ότι οι Ιταλικοί πόλεμοι, που είχαν εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του Ερρίκου ΙΙ, μετά την ανακωχή της Νίκαιας το 1938 είχαν τελειώσει με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός καλά εκπαιδευμένων στρατιωτών να μείνουν περιπλανώμενοι και ανεπάγγελτοι στο έδαφος της Γαλλίας χωρίς την μέριμνα κάποιου κρατικού μηχανισμού. Έτσι όταν ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις, αμφότεροι οι αντιμαχόμενοι είχαν στην διάθεση τους ετοιμοπόλεμο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο δεν είχε κάποια εναλλακτική προοπτική πέραν της πολεμικής.

Οι Καθολικοί απήγαγαν την βασιλική οικογένεια της Γαλλίας προκειμένου να αποκτήσουν τον έλεγχο των στρατιωτικών πόρων της και ενώ οι δύο πλευρές βρίσκονταν σε αναμονή ενισχύσεων από τους αντίστοιχους αλλοδαπούς υποστηρικτές τους (Γερμανικά στρατεύματα για τους Προτεστάντες και Ισπανικά στρατεύματα από την Ολλανδία για τους Καθολικούς) ξέσπασαν αψιμαχίες και εχθροπραξίες μικρής έκτασης σε όλη τη χώρα.

Ισπανοί Τέρθιο

Ο στρατός των Ουγενότων περιελάμβανε πολλούς από την κατώτατη τάξη των ευγενών και στην ουσία οι ελπίδες του βασίζονταν στο ιππικό. Μιας τέτοιας σύστασης στράτευμα ήταν πολύ δύσκολο να πειθαρχήσει, καθώς οι στρατιώτες ήσαν απρόθυμοι να πολεμήσουν μακριά από τις πατρίδες τους τις οποίες προσπαθούσαν ενστικτωδώς να προασπίσουν από τις βλέψεις των Καθολικών γειτόνων τους. Η λιποταξία ήταν σύνηθες φαινόμενο με πολλούς αδικαιολογήτως απόντες να επιστρέφουν όποτε αυτοί ήθελαν. Η έλλειψη πειθαρχίας και προσήλωσης στις τάξεις του στρατού, προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στην αρχή της εκστρατείας, με πολλούς να αγνοούν τα δευτερεύοντα, σε σχέση με αυτά που αφορούσαν στο ιππικό, καθήκοντα που είχαν αναλάβει, θεωρώντας ότι η δόξα δεν κρυβόταν σε κοινότυπες δράσεις όπως ο προσκοπισμός!

Κατά την διάρκεια των πολέμων, τα Γερμανικά προτεσταντικά έθνη συγκέντρωσαν μεγάλο αριθμό ιππέων εξοπλισμένους με πανοπλίες, ξίφη και πυροβόλα όπλα για να υπηρετήσουν το σκοπό τους. Το πεζικό ήταν πάντα σε δεύτερη μοίρα στον στρατό των Ουγενότων, έως ότου ο Ερρίκος της Ναβάρρας αποκτήσει πρόσβαση στα εφόδια του βασιλικού στρατού, προς το τέλος της σύρραξης και μπορέσει να προσλάβει δυνάμεις πεζικού μεγάλης κλίμακας από την Ελβετία.

Οι ανάγκες των Καθολικών σε εξοπλισμό ειδικά στην αρχή, εξυπηρετούνταν από πόρους του βασιλικού θησαυροφυλακίου και το οπλοστάσιο του Παρισιού. Αυτό σήμαινε ότι υπερείχαν σε εξοπλισμό, παρά το γεγονός ότι στο πεδίο της μάχης, το πλεονέκτημα αυτό είχε περιορισμένα οφέλη σε σχέση με μεταγενέστερες εποχές όπως η Ναπολεόντειος. Το πεζικό τους ενισχύθηκε από Ισπανικές Τέρθιο (μικτή φάλαγγα σαρισοφόρων, σπαθοφόρων) τις οποίες δανείστηκαν από την Ολλανδία και από Ελβετούς μισθοφόρους.

Έφιππος Stratioti (Mνημεία Ελληνικής Ιστορίας, Κ. Σάθα)

Αμφότερες οι πλευρές κατέφυγαν στην χρήση μισθοφορικών δυνάμεων και ταλανίζονταν από την διαρκή αναζήτηση κεφαλαίων για την πληρωμή τους. Το πλεονέκτημα ήταν στην πλευρά των Καθολικών, οι οποίοι μπορούσαν να διατηρήσουν για περισσότερο χρόνο την ενότητα του στρατεύματός τους, εξαιτίας της πρόσβασης που είχαν στο θησαυροφυλάκιο της Γαλλίας. Τον πληθυσμό των στρατιωτών, των βαριά οπλισμένων ιππέων και του πιο ελαφρά οπλισμένου ιππικού, ενίσχυε μια δύναμη έφιππων που δημιουργήθηκε από τους Γάλλους στην βάση δυνάμεων από την Αλβανία κατά την διάρκεια των Ιταλικών πολέμων. Ήταν οπλισμένοι με ακόντια και ασπίδες και είχαν αναλάβει υποχρεώσεις ελάσσονος σημασίας. Οι Αργουλέτοι ή Stratioti (Έλληνες μισθοφόροι ελαφρά οπλισμένοι) έφεραν αρκεβούζια (παλαιού τύπου πυροβόλα όπλα, πρόδρομοι του τυφεκίου) με τα οποία μπορούσαν να πυροβολούν, ίσως όχι τόσο αποτελεσματικά όταν βρίσκονταν σε άλογα.

Η μάχη της Ντρε, η οποία διεξήχθει στις 19 Δεκεμβρίου 1562, ήταν η μόνη γενικευμένη σύρραξη της περιόδου 1562 – 63, κατά τον Α’ Θρησκευτικό Πόλεμο. Η αυλαία ανοίγει σε δύο φάσεις, με τον βασιλικό στρατό να προελαύνει για την ανάκτηση της εξουσίας σε πόλεις που είχαν περιέλθει στην κατοχή των Ουγενότων, περιλαμβανομένης της Μπουρζ (Bourges, ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου) και της Ρουέν (Rouen, ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου). Μέχρι τότε οι Καθολικοί δεν είχαν επιδιώξει σύγκρουση με τους Ουγενότους, οι οποίοι τους προκαλούσαν διαρκώς κατά την διάρκεια της εκστρατείας τους στο Παρίσι.

Francois d’ Andelot

Από την πλευρά των Ουγενότων ο Louis I of Bourbon, πρίγκηπας του Condé βρισκόταν στην Ορλεάνη, ενόσω φίλια γερμανικά στρατεύματα υπό την διοίκηση του Francois d’ Andelot προέλαυναν μέσω Αλσατίας, Λωρραίνης και Βουργουνδίας προς την Καμπανία. Στις 6 Νοεμβρίου ο d’ Andelot έφθασε στην Ορλεάνη και την επόμενη ημέρα κινήθηκε προς το Παρίσι,  επικεφαλής δύναμης δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ανδρών, με την ελπίδα να αποκλείσει την τροφοδοσία της πόλης. Εξ’ αιτίας του μάλλον αργού ρυθμού πορείας που ακολούθησαν, έφθασαν στα περίχωρα του Παρισιού στις 28 Νοεμβρίου.

Ωστόσο, μετά την δεύτερη στη σειρά νίκη τους στη Ρουέν, οι στρατηγοί του Βασιλικού και Καθολικού στρατού είχαν πιστέψει ότι οι επιχειρήσεις θα σταματούσαν τουλάχιστον για τον χρόνο εκείνο και απέσυραν το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων σε χειμερινά καταλύματα, αφήνοντας κάποιες μονάδες σε επιφυλακή στα περίχωρα της Ορλεάνης. Εν τω μεταξύ μια σειρά από αντιδικίες και κωλυσιεργίες στους κόλπους των Ουγενότων ηγετών, επέτρεψαν στον Duke François of Guise να φθάσει και να τους ενισχύσει.

Μετά από δύο εβδομάδες απραξίας, οι Ουγενότοι εκστράτευσαν προς τη Σαρτρ, αλλά στην πορεία λίγες ημέρες αργότερα, αποφάσισαν να μην διακινδυνεύσουν να επιτεθούν στην πόλη και να κινηθούν εναντίον των Άγγλων στην Νορμανδία. Όταν οι δυνάμεις των προτεσταντών κινήθηκαν προς την Χάβρη στις 9 Δεκεμβρίου 1562, ο Duke Anne of Montmorency, στρατηγός της Γαλλίας και αρχηγός του στρατού των Καθολικών αποφάσισε τελικά να τους καταδιώξει. Ακολουθώντας τον αντίπαλό του από συντομότερη διαδρομή και διαπλέοντας τον ποταμό Ερώ, κατάφερε να προλάβει τους Ουγενότους πριν την πόλη Ντρε και να στρατοπεδεύσει απαρατήρητος ανάμεσα στα χωριά Blainville και Epinay ώστε να ανακόψει την επέλαση του Conde.

Παρά την υπεροχή του στο ιππικό, ο Condé είχε αποτύχει να εμποδίσει την παρουσία του στρατού των Καθολικών και αιφνιδιάστηκε όταν τον βρήκε παρατεταγμένο μπροστά του. Στα αριστερά του στρατού των Καθολικών υπήρχαν δασώδεις εκτάσεις και πιο πέρα ο ποταμός Ερώ. Πίσω τους βρισκόταν το χωριό Blainville και πιο μακριά το στρατόπεδο τους. Στα δεξιά τους υπήρχε το δάσος Marmousse και το οχυρωμένο χωριό Epinay. Ανάμεσα στα δύο χωριά και με κατεύθυνση προς την Ντρε, βρισκόταν ο δρόμος στον οποίο ο Condé είχε παρατάξει τον στρατό.

Anne_de_Montmorency

O Montmorency ανέπτυξε τον δικό του στρατό σε δυο διακριτά τμήματα. Ο Seigneur Saint - André, Jacques Dalbon στρατάρχης της Γαλλίας, είχε την διοίκηση της εμπροσθοφυλακής, η οποία είχε παραταχθεί μέσα και γύρω από το Epinay. Το γενικό πρόσταγμα και τον κύριο όγκο των στρατιωτών, που βρισκόταν ανάμεσα στα δύο χωριά, είχε αναλάβει ο Montmorency προσωπικά. Ο Condé τοποθέτησε εμπροσθοφυλακή υπό την διοίκηση του Gaspard de Coligny, διατηρώντας αυτός τον έλεγχο του κύριου στρατεύματος.

Αντίθετα με τον Montmorency, ο Condé ανέπτυξε τις δυνάμεις του σε πολλαπλές γραμμές, εξασφαλίζοντας παράλληλα τον ανεφοδιασμό τους. Ωστόσο, η αδυναμία των βοηθητικών ομάδων να συνδράμουν στην οργάνωση και επόπτευση του στρατεύματος, είναι πολύ πιθανό να οφείλεται στο ότι ο Conde δεν γνώριζε για τις δυνάμεις που είχαν παραταχθεί γύρω από το χωριό Epinay και από το ότι είχε τοποθετήσει τις δυνάμεις του μπροστά από το κύριο σώμα του στρατού των Καθολικών. Μπορεί να μην επεδίωκε να επιτεθεί στους προετοιμασμένους Καθολικούς, αλλά γνώριζε επίσης ότι δεν θα μπορούσε να οπισθοχωρήσει με ασφάλεια, καθώς βρισκόταν πολύ κοντά τους.

Αφού το πρωινό της 19^ης Δεκεμβρίου αναλώθηκε άσκοπα, αντελήφθει ότι ούτε ο Montmorency ήταν διατεθειμένος να εγκαταλείψει τη θέση του για να επιτεθεί. Τις μεσημβρινές ώρες αποφάσισε να προσπαθήσει να κυκλώσει τους Καθολικούς από αριστερά, αλλά όταν αυτοί άρχισαν να προωθούνται, ο Condé σταμάτησε τον ελιγμό και διέταξε κατά μέτωπο επίθεση.

Η μάχη ξεκίνησε με επιτυχή έφοδο του ιππικού των Ουγενότων, οι οποίοι σημειωτέων, αγνοούσαν την ύπαρξη οχυρώσεων στο Epinay. Ο Condé κατηύθυνε το αριστερό τμήμα του, επιτυγχάνοντας εντυπωσιακό πλήγμα στα ελβετικά στρατεύματα των Καθολικών, τα οποία αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν χωρίς όμως να διασπαστούν. Ο Coligny από τα δεξιά, εξαπέλυσε μια ακόμη πιο πετυχημένη έφιππη επίθεση, καταφέρνοντας να αιχμαλωτίσει τον βαριά τραυματισμένο από σφαίρα στο σαγόνι Montmorency, αφού πρώτα θανάτωσε το άλογό του.

Gendarme

Η νικηφόρα έφιππη εφόρμηση του Coligny, η οποία συγκαταλέγεται στις καλύτερες όλων των εποχών, συνεχίστηκε ως το στρατόπεδο των Καθολικών που βρισκόταν λίγο πιο πίσω στο Blainville, το οποίο και λεηλάτησαν. Ο St. Andre έστειλε σε ενίσχυση δύο λόχους από Gendarmes, βαριά οπλισμένους έφιππους, οι οποίοι θεωρούσαν τον εαυτό τους διάδοχο των μεσαιωνικών ιπποτών, αλλά οι Reiters, έφιπποι με πυροβόλα όπλα που απάρτιζαν το ιππικό του Condé, πρόλαβαν και τους συνέτριψαν. Μέχρι εκείνη την στιγμή όλα έδειχναν ότι η ζυγαριά της νίκης θα έγερνε προς το μέρος των Ουγενότων.

Reiter

Σε αντίθεση με τον σχηματισμό πλήρους επίθεσης των Gendarmes, οι Reiters, παρατάσσονταν σε περισσότερα επίπεδα και συχνά αναγκάζονταν να τρέχουν για να διατηρήσουν την συνοχή τους. Επέλεγαν να εφαρμόζουν την τεχνική caracole (λέξη η οποία προέρχεται από την ισπανική caracole και σημαίνει σαλιγκάρι) που αφορά σε επαναλαμβανόμενο ελλειπτικό ελιγμό με πλήρες φορτίο, κατά τον οποίο οι έφιπποι του μετώπου της επίθεσης έχοντας κάνει χρήση των πυροβόλων τους, άνοιγαν την τροχιά τους προς τα δεξιά ή αριστερά αναλόγως της θέσης τους, παραχωρώντας την στην ετοιμοπόλεμη γραμμή που ακολουθούσε, ενώ οι ίδιοι ελάμβαναν την τελευταία θέση ώστε να έχουν χρόνο να επαναγεμίσουν τα όπλα τους. Παρ’ ότι φαινομενικά η μέθοδος αυτή παρείχε πάντα οπλισμένο μέτωπο, υπήρχε το ενδεχόμενο να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη στην περίπτωση που οι βολές τους δεν κατάφερναν να ανακόψουν την επίθεση του εχθρού.

Γερμανοί μισθοφόροι Landsknechts (προφέρεται Λάντσκνεχτς)

Η σθεναρή αντίσταση και η επιμονή που προέβαλαν οι Ελβετοί, απεδείχθει ανθεκτικότερη της ορμής του Conde, ο οποίος τελικά κατελήφθει από ιδιαίτερη εμμονή με την διάσπαση του σχηματισμού τους. Διατάζοντας την επίθεση των μισθοφόρων Landsknechts (Γερμανοί κατά πλειοψηφία, ένοπλοι μισθοφόροι με χρωματιστές στολές οι οποίοι έφεραν ακόντια και ξίφη και φημίζονταν για την αποτελεσματικότητα των επιθέσεών τους αλλά και για την ενίσχυση της δύναμης των πεζοπόρων τμημάτων) είχε προετοιμαστεί για μια αιματηρή σύγκρουση με τους άσπονδους εχθρούς του.

Το πεζικό αμφότερων των πλευρών ήταν εξοπλισμένο με συνδυασμό όπλων όπως ακόντια και πυροβόλα. Η ανεπάρκεια εφοδίων ταλάνιζε τα Προτεσταντικά στρατεύματα με συχνή συνέπεια την προσκόλλησή τους σε τμήματα Γάλλων Αρκεβούζιων, Ελβετών ή Γερμανών μισθοφόρων (Landsknechts). Στον αντίποδα των δυσκολιών που αντιμετώπιζε το πεζικό των Ουγενότων, οι Καθολικοί όμοιοί τους, είχαν την ευχέρεια να επικαλεσθούν τους λόχους των βετεράνων του πεζικού οι οποίοι είχαν υπηρετήσει τον Ερρίκο Β’  κατά την διάρκεια των Ιταλικών Πολέμων και επειδή μπορούσαν να τους πληρώνουν σε τακτική βάση, θα διατηρούσαν την συνοχή τους για πολύ μακρύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με ότι συνέβαινε στις τάξεις των Ουγενότων.

Louis_prince_de_Condé

Στην βασική σύγκρουση μεταξύ Ελβετών και Γερμανών μισθοφόρων, οι πρώτοι αναδείχτηκαν νικητές και οι δεύτεροι υποχώρησαν. Ο Condé μανιωδώς διέταξε την επίθεση των τελευταίων διαθέσιμων δυνάμεών του αλλά απέτυχε εκ νέου να διασπάσει τους Ελβετούς. Σε αυτό το σημείο, ο  St Andre συνοδευόμενος από τον Duke of Guise, εξαπέλυσαν γενική επίθεση. Οι Γάλλοι πεζικάριοι διέφυγαν αμέσως ενώ οι Γερμανοί παραδόθηκαν. Ο Condé, επικεφαλής ολιγομελούς ομάδας ιππικού, αντεπιτέθηκε αλλά αιχμαλωτίστηκε τροφοδοτώντας την πολεμική ιστορία με ένα ακόμη μοναδικό γεγονός κατά το οποίο στην ίδια μάχη, δύο αντίπαλοι στρατηγοί φυλακίζονται.

Εν τω μεταξύ ο Coligny είχε κατορθώσει να περιμαζέψει κάποιους έφιππους που εξακολουθούσαν να πλιατσικολογούν στο στρατόπεδο των Καθολικών και προσπάθησε να επιτεθεί στις δυνάμεις του St Andre οι οποίες ξαφνιάστηκαν και υποχώρησαν. Ήταν η σειρά του St. Andre να αιχμαλωτιστεί και λίγο αργότερα να δολοφονηθεί. Το ιππικό του Coligny ήταν γνωστό με την ονομασία Chevauxleger, που σήμαινε ελαφριά δύναμη εφίππων, αλλά στην πραγματικότητα ήταν πολύ ισχυρό. Προερχόταν από τα κατάλοιπα των μεσαιωνικών ιπποτών και των μεταγενέστερων ακριβοπληρωμένων Gendarmes, υπολειπόμενο ελάχιστα σε εξοπλισμό.

Παρά την επιτυχία αυτή, οι Ουγενότοι δεν κατάφεραν να διασπάσουν την οχύρωση των Καθολικών στο Epinay και αποσύρθηκαν από το πεδίο της μάχης. Στον απόηχο της μάχης, το επίκεντρο του πολέμου μεταφέρθηκε στην Ορλεάνη. Ο Coligny κατόρθωσε να τοποθετήσει φρουρά στην πόλη, πριν φύγει και οργανώσει νέο στρατό. Ακολούθησε ο Guise, και η πολιορκία της Ορλεάνης ξεκίνησε. Ωστόσο δεν έμελλε να δει την λήξη της. Στις 18 Φεβρουαρίου 1563 πυροβολήθηκε από τον Jean de Poltrot, κατά συρροή δολοφόνο Ουγενότων, με αποτέλεσμα να πεθάνει από αιμορραγία έξι μέρες αργότερα.

Αικατερίνη των Μεδίκων

Με τρείς από τους τέσσερις κύριους ηγέτες των Καθολικών νεκρούς, η Αικατερίνη των Μεδίκων σύντομα κατάφερε να οργανώσει ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις και στις 19 Μαρτίου 1563 με το διάταγμα Αμπουάζ τερματίζεται o Α’ Θρησκευτικός Πόλεμος της Γαλλίας. Οι εκτιμήσεις για τα θύματα της Ντρε, παρουσιάζουν αποκλίσεις μεταξύ των ιστορικών πηγών. Οι Ουγενότοι παραδέχθηκαν επίσημα απώλειες της τάξης των τριών χιλιάδων (3.000) ανδρών και την αιχμαλώτιση χιλίων πεντακοσίων  (1.500) Γερμανών. Οι απώλειες για τους Καθολικούς ήταν τουλάχιστον δύο χιλιάδες (2.000) στρατιώτες με τους μισούς να συγκαταλέγονται στα Ελβετικά στρατεύματα. Παρόμοιες δυσκολίες στον προσδιορισμό των αρχικών αντιμαχομένων δυνάμεων, αποδίδουν στους Καθολικούς πεζικό περίπου δεκαέξι χιλιάδων (16.000) ανδρών, δύο έως τρείς (2.000 – 3.000) χιλιάδες ιππείς και είκοσι δύο (22) κανόνια ενώ στους Ουγενότους, τέσσερις έως οκτώ χιλιάδες (4.000 – 8.000) έφιππους και πέντε έως οκτώ χιλιάδες (5.000 – 8.000) πεζικάριους, με τον συνολικό αριθμό να μην υπερβαίνει τις δώδεκα χιλιάδες (12.000) άνδρες.

Ήταν μια μάχη την οποία ο ηγέτης των Προτεσταντών Prince of Condé, θα μπορούσε να είχε αποφύγει, αν είχε εκμεταλλευθεί καλύτερα την υπεροχή του ιππικού του και είχε εποπτεύσει κατάλληλα την περιοχή της σύγκρουσης. Σημαδεύτηκε επίσης από την αναποτελεσματική χρήση της υπεροχής των Καθολικών σε εφόδια και το σθένος των Ελβετών πεζικάριων οι οποίοι απέκρουσαν τις επιθέσεις του Conde.

Ιστορικοί παραλληλισμοί

Η μάχη της Ντρε, είναι αξιομνημόνευτη εξαιτίας ορισμένων ασυνήθιστων περιστατικών, όχι τόσο κολακευτικών για τον Monsieur de Guise, βάσει των οποίων κατηγορείται για ασυγχώρητη κωλυσιεργία των δυνάμεων των οποίων ήταν επικεφαλής. Συγκεκριμένα την ώρα που ο αρχηγός του στρατού εγκλωβιζόταν όλο και περισσότερο από το πυροβολικό του εχθρού, το τάγμα του οπισθοχώρησε και ο ίδιος αιχμαλωτίστηκε, ενώ θα ήταν καλύτερα αν αναλάμβανε να πλευροκοπήσει τον εχθρό, από το να παραμείνει παρατεταγμένος στα μετόπισθεν και να υποστεί μια τόσο μεγάλη και σημαντική ήττα.

Όμως πέραν των όσων φανερώνει το εν λόγω γεγονός, εύκολα εξάγεται το συμπέρασμα ότι στόχος του στρατιωτικού ηγέτη, πρέπει να αποτελεί η νίκη με την ευρεία της έννοια και ότι καμία περίσταση όσο και αν αυτή εγγίζει τις προσωπικές του βλέψεις δεν πρέπει να τον αποπροσανατολίζει.

Παρόμοιες μάχες όσον αφορά σε σφοδρότητα, αριθμό δυνάμεων, αλλά και στρατιωτική συμπεριφορά ηγετών αποτελούν και οι κάτωθι μάχες της αρχαιότητας:

Κατά την μάχη της Μαντινείας (207 π.Χ) ο Φιλοποίμην ο Μεγαλοπολίτης (στρατηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας) πριν την μονομαχία του με τον Μαχανίδα (βασιλέας της Σπάρτης) είχε αποστείλει επίλεκτη δύναμη από τοξότες και σφενδονιστές, προκειμένου να εμπλακούν σε αψιμαχίες.

Φιλοποίμην ο Μεγαλοπολίτης_μουσείο Λούβρου

Αυτοί μετά την συμπλοκή διέφυγαν καταδιωκόμενοι από τον εχθρό, ο οποίος εκμεταλλευόμενος στο έπακρο την υπεροπλία του, προσέγγισε το μέρος που βρισκόταν το τάγμα του Φιλοποίμενος, ο οποίος δεν έκρινε σκόπιμο να μετακινηθεί, ούτε να παραδοθεί στον εχθρό, αλλά υπομένοντας την καταδίωξη και τον κατακερματισμό, αντεπιτέθηκε όταν αντελήφθη το αμυντικό κενό του ιππικού και παρά το γεγονός ότι ήταν Λακεδαιμόνιοι τους σφυροκόπησε ανελέητα και όταν άρχισαν να εγκαταλείπουν τους σχηματισμούς τους, κατεδίωξε τον Μαχανίδα. Η ηρωική στάση του Φιλοποίμενος παραπέμπει σε αυτήν του Monsieur de Guise, ως παράδειγμα προς αποφυγήν. Εξ’ άλλου δεν είναι τυχαίος ο χαρακτηρισμός που αποδόθηκε στον Φιλοποίμενα ως ο έσχατος των Ελλήνων από τους Ρωμαίους.

Μια άλλη παρόμοια μάχη σε σφοδρότητα, αποτελεί η μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ) ανάμεσα στον βασιλέα της Σπάρτης Αγησίλαο ΙΙ και συνασπισμό αντιλακωνικών δυνάμεων αποτελούμενων κυρίως από Αργείους και Θηβαίους, την οποία ο Ξενοφών ως αυτόπτης μάρτυρας περιγράφει ως την πλέον σκληρή από όσες είχε δει. Στην εν λόγω μάχη ο Αγησίλαος δεν επωφελήθηκε του πλεονεκτήματος να επιτεθεί στην οπισθοφυλακή του εχθρού εκ του ασφαλούς, διότι θεώρησε ότι η νίκη θα ήταν αποτέλεσμα περισσότερο χειρισμού παρά ανδρείας και ως εκ τούτου επέλεξε να επιτεθεί κατά μέτωπο, δίνοντας μάχη σώμα με σώμα και πετυχαίνοντας νίκη έστω και πύρρεια.

Ανδρείος ο περί τον καλόν θάνατον αδεής.

ανδρείος είναι αυτός που δεν φοβάται τον τιμημένο θάνατο………………….Αριστοτέλης

Βιβλιογραφία – πηγές

Monsieur de Montagne – Essays – Chapter XLV – Of the battle of Dreux

Ξενοφώντος Ελληνικά (4.3.10 – 4.3.23)

Φωτογραφίες wikipedia
πηγή  chilonas.wordpress.com

Φυλαχτό με παλινδρομική γραφή βρέθηκε στην Κύπρο

Το φυλαχτό περιέχει μια ελληνική επιγραφή 59 γραμμάτων, η οποία διαβάζεται το ίδιο και από το τέλος της, όπως και από την αρχή της. Είναι γνωστή ως ‘παλινδρομική γραφή’.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους το φυλαχτό είναι 34,9 χιλιοστά πλάτος και 41,2 χιλιοστά ύψος, χρονολογείται στον 5^ο ή 6^ο αιώνα και βρέθηκε στην αρχαία πόλη της Νέας Πάφου, στη νοτιοδυτική Κύπρο.

Η μία πλευρά του περιέχει πολλές εικόνες, συμπεριλαμβανομένης μια δεμένης μούμιας (πιθανότατα αντιπροσωπεύει την Αιγύπτιο θεό Όσιρις) που βρίσκεται  σε μια βάρκα μια απεικόνιση του Αρποκράτη, θεού της σιωπής, ο οποίος φαίνεται να κάθεται σε ένα σκαμνί κρατώντας το δεξί του χέρι μέχρι τα χείλη του.

Περιέργως το φυλαχτό εμφανίζει  μια μυθική κεφαλή σκύλου, του Κυνοκέφαλου, που φαίνεται να κρατά το ένα πόδι του μέχρι τα χείλη του, σαν να μιμείται τον Αρποκράτη.

Από την άλλη πλευρά του φυλακτού υπάρχει μια επιγραφή, γραμμένη στα ελληνικά που διαβάζεται παλινδρομικά:

ΙΑΕW

ΒΑΦΡΕΝΕΜ

ΟΥΝΟΘΙΛΑΡΙ

ΚΝΙΦΙΑΕΥΕ

ΑΙΦΙΝΚΙΡΑΛ

ΙΘΟΝΥΟΜΕ

ΝΕΡΦΑΒW

ΕΑΙ

Οι ερευνητές έχουν βρει παρόμοια παλινδρομική γραφή σε άλλα μέρη του αρχαίου κόσμου, όπως γράφει ο Ιωακείμ Σλίβα (Joachim Śliwa), καθηγητής του Ινστιτούτου αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Jagiellonian της Κρακοβίας στην Πολωνία,  σε σχετικό άρθρο του.

Το φυλαχτό ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι του 2011 από τους αρχαιολόγους στην αρχαία αγορά της Πάφου.

Η επικεφαλής της αρχαιολογικής ομάδας από το πανεπιστήμιο Jagiellonian, Ευδοξία Παπουτσή (Ewdoksia Papuci-Wladyka) η οποία προέβη στην ανασκαφή του αρχαιολογικού χώρου και ανακάλυψε το φυλαχτό, δήλωσε ότι ο αγορά λειτούργησε ως χώρος συγκέντρωσης του αρχαίου κόσμου.

Χριστιανοί και ειδωλολάτρες στην Κύπρο

Κατά τη διάρκεια του 5^ου και 6^ου αιώνα, η Κύπρος ήταν μέρος της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε χωρισθεί στα δύο κατά τη διάρκεια του 4^ου αιώνα και με την πτώση της Κύπρου στον έλεγχο της Ανατολής.

Όταν η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέρρευσε στη διάρκεια του 5^ου αιώνα, η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, συνέχισε να ακμάζει για ακόμη περίπου χίλια χρόνια.Αυτή, αργότερα από τους ιστορικούς, ονομάστηκε ‘Βυζαντινή Αυτοκρατορία’.

Το φυλαχτό

Το φυλαχτό αποτελεί ένα στοιχείο το οποίο δείχνει ότι οι άνθρωποι στην Κύπρο είχαν παραδοσιακά πολυθεϊστικές πεποιθήσεις επί αρκετούς αιώνες, σύμφωνα με την Ewdoksia Papuci-Wladyka.

Η ίδια επισημαίνει ότι βρέθηκε στη δομή  που ονομάζεται ‘Οικία του Θησέα’ που περιέχει ένα μωσαϊκό με παγανιστικά στοιχεία και φαίνεται να επισκευάστηκε περί τον 7^ο αιώνα μ.Χ.

«Μάλλον, όπως φαίνεται, τα χριστιανικά και τα ειδωλολατρικά στοιχεία συνυπήρχαν στην Πάφο, επί πολλούς αιώνες και το φυλαχτό αυτό χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους», είπε η Παπουτσή.

--